Η αμερικανική κυβέρνηση Τραμπ και οι Ιρανοί πραγματοποίησαν τρεις γύρους συνομιλιών τον προηγούμενο μήνα με στόχο την επίτευξη μιας νέας συμφωνίας για τον περιορισμό του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν με αντάλλαγμα την άρση των οικονομικών κυρώσεων. Ενας τέταρτος γύρος, που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί στη Ρώμη το Σάββατο, θα μεταφερθεί σε νέα ημερομηνία, ανακοίνωσε χθες το Ομάν, που διαμεσολάβησε στους προηγούμενους γύρους διαπραγματεύσεων.

Ένα αρχικό πλαίσιο, που βρίσκεται υπό συζήτηση, διατηρεί τον πυρήνα της διεθνούς πυρηνικής συμφωνίας του 2015 -γνωστή ως Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA)- τόνισαν οι πηγές, που μίλησαν στο Reuters υπό τον όρο να μην κατονομαστούν

Μια νέα συμφωνία ενδέχεται να μην διαφέρει ριζικά από εκείνη του 2015. Μεταξύ των διαφορών θα είναι ότι η διάρκεια της συμφωνίας θα επεκταθεί σε 25 χρόνια, θα αυστηροποιήσει την επαλήθευση και θα επεκτείνει τις αποκαλούμενες ρήτρες λήξης ισχύος που παγώνουν, αλλά δεν καταργούν εντελώς πτυχές του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, τόνισαν όλες οι πηγές.

Σύμφωνα με τους όρους που συζητούνται, το Ιράν θα περιορίσει το μέγεθος των αποθεμάτων και τους τύπους φυγοκεντρητών, και θα αραιώσει, θα εξαγάγει ή θα σφραγίσει το 60% του αποθέματος ουρανίου του υπό πρωτοφανή έλεγχο από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) – σε αντάλλαγμα για σημαντική ελάφρυνση των κυρώσεων, σύμφωνα με τις πηγές.

Σύμφωνα με τις προτάσεις που συζητήθηκαν σε γύρους συνομιλιών τον Απρίλιο, το Ιράν θα περιορίσει τον εμπλουτισμό στο 3,67%, όπως προέβλεπε η JCPOA, αναφέρουν όλες οι πηγές, συμπεριλαμβανομένων τριών Ιρανών αξιωματούχων. Η Τεχεράνη είναι επίσης ανοιχτή στο να παραχωρήσει στον ΔΟΑΕ εκτεταμένη πρόσβαση στις πυρηνικές του εγκαταστάσεις, σημείωσαν οι ιρανικές πηγές.

Οι προτάσεις δεν επιδιώκουν την πλήρη διάλυση της πυρηνικής υποδομής της Ισλαμικής Δημοκρατίας, όπως επιθυμούν το Ισραήλ και ορισμένοι Αμερικανοί αξιωματούχοι, αλλά στοχεύουν στην επιβολή μόνιμων περιορισμών στον εμπλουτισμό ουρανίου που θα αποτρέψουν οποιαδήποτε απότομη αύξηση εμπλουτισμού.

Ένας άλλος πιθανός συμβιβασμός θα μπορούσε να περιλαμβάνει τη διατήρηση ελάχιστου εμπλουτισμού από το Ιράν, με 5.000 φυγοκεντρητές, ενώ παράλληλα θα εισάγει το υπόλοιπο εμπλουτισμένο ουράνιο, πιθανώς από τη Ρωσία.

Σε αντάλλαγμα για τους περιορισμούς στον εμπλουτισμό, η Τεχεράνη έχει απαιτήσει ακλόνητες εγγυήσεις ότι ο Τραμπ δεν θα εγκαταλείψει ξανά μια πυρηνική συμφωνία, τόνισαν τρεις Ιρανοί αξιωματούχοι.

Μια ανώτερη περιφερειακή πηγή ανέφερε η τρέχουσα διαπραγμάτευση για τα αποθέματα ουρανίου του Ιράν επικεντρώνεται στο εάν το Ιράν «θα διατηρήσει ένα μέρος αυτών -αραιωμένο- εντός της χώρας, ενώ θα στείλει ένα άλλο μέρος στο εξωτερικό, πιθανώς στη Ρωσία».

Σύμφωνα με την πηγή, το Ιράν έχει μάλιστα προτείνει την ιδέα της πώλησης εμπλουτισμένου ουρανίου στις ΗΠΑ.

Το Ιράν λειτουργεί επί του παρόντος περίπου 15.000 φυγοκεντρητές. Σύμφωνα με την JCPOA, το Ιράν είχε τη δυνατότητα να λειτουργεί περίπου 6.000.

«Ουσιαστικά, οι διαπραγματεύσεις διαμορφώνονται προς μια “JCPOA 2”, με ορισμένες προσθήκες που θα επιτρέπουν στον Τραμπ να το παρουσιάσει ως νίκη, ενώ το Ιράν θα μπορεί να διατηρήσει το δικαίωμά του στον εμπλουτισμό», τόνισε ανώτερος Ιρανός αξιωματούχος.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, αιφνιδίασε τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου με την απόφασή του να ξεκινήσει ξαφνικά διαπραγματεύσεις με το Ιράν σε μια προσπάθεια να επιτύχει συμφωνία που θα αποτρέπει την απόκτηση πυρηνικής βόμβας από την Τεχεράνη.

Ο Νετανιάχου βρέθηκε προ τετελεσμένου, καθώς είχε μεταβεί στην Ουάσιγκτον για να ζητήσει τη στήριξη του Τραμπ για στρατιωτικά πλήγματα κατά των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων, αλλά ενημερώθηκε για τις επικείμενες διαπραγματεύσεις μόλις 24 ώρες πριν από κοινή συνέντευξη Τύπου.

Οι διαπραγματεύσεις βασίζονται σε ένα ανανεωμένο πλαίσιο της συμφωνίας του 2015 (JCPOA), που ο Τραμπ είχε καταγγείλει και εγκαταλείψει το 2018.

Η νέα πρόταση προβλέπει:

Επέκταση της διάρκειας της συμφωνίας σε 25 χρόνια

Αυστηρότερους ελέγχους από τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA)

Περιορισμό του εμπλουτισμού ουρανίου και των φυγοκεντρητών

Μείωση και αποστολή στο εξωτερικό του εμπλουτισμένου ουρανίου

Δυνατότητα συνέχισης εμπλουτισμού σε χαμηλά επίπεδα (π.χ. 3.67%)

Ωστόσο, παραμένουν σημαντικά αγκάθια:

Το Ισραήλ απαιτεί «μηδενικό εμπλουτισμό» και πλήρη αποσυναρμολόγηση, παρόμοια με τη Λιβύη

Το Ιράν επιμένει στο «δικαίωμα εμπλουτισμού» αλλά δέχεται επιπλέον περιορισμούς

Οι ΗΠΑ θέλουν να συμπεριληφθεί και το βαλλιστικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, κάτι που το Ιράν απορρίπτει

Το Ιράν απαιτεί εγγυήσεις ότι ο Τραμπ δεν θα ακυρώσει ξανά τη συμφωνία

Το ενδεχόμενο αποτυχίας των διαπραγματεύσεων δημιουργεί κίνδυνο για νέα πολεμική ανάφλεξη. Διπλωματικές πηγές σημειώνουν ότι ο Νετανιάχου βλέπει «ιστορική ευκαιρία» για πλήγμα, καθώς η άμυνα του Ιράν έχει αποδυναμωθεί. Οι ΗΠΑ δεν συμφωνούν με στρατιωτική επίθεση, αλλά ενδέχεται να παράσχουν έμμεση υποστήριξη.

Η διαπραγμάτευση με το Ιράν μπορεί να αποτελέσει μια δύσκολη πρόκληση για τον Τραμπ, καθώς το Ιράν συνεχίζει να αντιστέκεται σε αρκετές από τις βασικές απαιτήσεις του Ισραήλ και των ΗΠΑ. Ωστόσο, υπάρχει ελπίδα για μια συμφωνία που να περιλαμβάνει αρκετούς περιορισμούς στον εμπλουτισμό ουρανίου και άλλες πτυχές του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, ενώ ταυτόχρονα να εξασφαλίζει τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων με την Ιρανική κυβέρνηση.