Ο Λευκός Οίκος πρότεινε στην Ουκρανία να περάσει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις της στις ΗΠΑ στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων συνομιλιών κατάπαυσης του πυρός (προς το παρόν με έμφαση στα ενεργειακά), ενώ σε αυτήν τη χρονική φάση επικεντρώθηκε στον ανενεργό και υπό ρωσική κατοχή πυρηνικό σταθμό στον οποίο βρίσκονται έξι πυρηνικοί αντιδραστήρες στην περιοχή Ενεργοντάρ της Ζαπορίζια.

Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να είναι πολύ χρήσιμες στη λειτουργία αυτών των πυρηνικών εργοστασίων με την τεχνογνωσία τους στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας και της κοινής ωφέλειας. Ερωτηθείς ο Ζελένσκι, ευρισκόμενος προχθές σε επίσημη επίσκεψη στη Φινλανδία προτού μεταβεί στη Νορβηγία, δήλωσε ότι είναι θετικός σε μια τέτοια εξέλιξη.

Ο έλεγχος του κατεχόμενου από τη Ρωσία πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια (ZNPP) –του μεγαλύτερου στην Ευρώπη– από την άνοιξη του 2022 συζητήθηκε ενεργά μεταξύ Κιέβου και Ουάσιγκτον και στην πρόσφατη συνάντηση Αμερικανών και Ουκρανών στην Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας. Η Eνεργοντάρ στη Ζαπορίζια βρίσκεται στην κατεχόμενη από τη Ρωσία ανατολική όχθη του ποταμού Ντνίπρο, με την Ουκρανία να μην έχει πρόσβαση στα παρακείμενα εδάφη.

Ειδικοί πυρηνικοί αναλυτές δήλωσαν στον υπογράφοντα ότι η ανάκτηση του ελέγχου επί του εργοστασίου είναι ένας δύσκολος στόχος για την Ουκρανία, ενώ μια πιθανή παρατεταμένη ρωσική στρατιωτική παρουσία είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές, δεδομένης της οριακής παρουσίας εκπροσώπων της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας. Πρόκειται για ένα πολιτικό, στρατιωτικό, ίσως διπλωματικό, αλλά σίγουρα όχι μόνο ενεργειακό θέμα. Εκτιμάται ότι η σύσταση μιας κοινής επιχείρησης, υπό την προϋπόθεση ότι οι ΗΠΑ θα φέρουν πρόσθετα οικονομικά κεφάλαια, κανόνες εταιρικής διακυβέρνησης, πρόσβαση σε επενδύσεις και επέκταση δυναμικότητας στην ουκρανική Energoatom, σίγουρα θα ήταν υπέρ της Ουκρανίας.

Μέχρι στιγμής, η Μόσχα έχει αγνοήσει τις εκκλήσεις για παραίτηση από τον έλεγχο του εργοστασίου, ενώ οι Ρώσοι την έχουν στρατιωτικοποιήσει εδώ και τρία χρόνια. Σύμφωνα με τον εξόριστο δήμαρχο του Ενεργοντάρ, Ντμίτρο Ορλόφ, περίπου 1.000 Ρώσοι στρατιώτες έχουν αναπτυχθεί στην επικράτεια του εργοστασίου από τα τέλη του καλοκαιριού του 2023. Οι πιθανότητες η Ρωσία να εγκαταλείψει οικειοθελώς το εργοστάσιο παραμένουν ελάχιστες, δεδομένης της αξίας του, και μια αποχώρηση για οποιονδήποτε λόγο θα θεωρηθεί σημαντική απώλεια για τη Μόσχα.

Ο επικεφαλής της ουκρανικής Στρατιωτικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, υποστράτηγος Κίριλο Μπουντάνοφ, δήλωσε ότι η πρώτη προσπάθεια δημιουργίας ενός προγεφυρώματος για την ανακατάληψη του κατεχόμενου εργοστασίου σχεδιάστηκε τον Αύγουστο του 2022, αλλά μια τέτοια ενέργεια κρίνεται ως ριψοκίνδυνη και μη ρεαλιστική.

ΔΙΑΚΟΠΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Ο σταθμός της Ζαπορίζια αντιπροσώπευε το 20% των προμηθειών ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας και σχεδόν το ήμισυ της παραγωγής πυρηνικής ενέργειας πριν από τη ρωσική εισβολή. Ολοι οι αντιδραστήρες βρίσκονται πλέον σε ψυχρή διακοπή λειτουργίας, ενώ το εργοστάσιο δεν παράγει ενέργεια και βασίζεται σε δύο γραμμές ηλεκτρικής ενέργειας που συνδέονται με εδάφη τα οποία ελέγχονται από την Ουκρανία.