Η έκφραση «χρηματιστηριακό κραχ» έχει χρησιμοποιηθεί με φειδώ κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών και συνήθως προορίζεται για πτώση των δεικτών άνω του 20% σε μία συνεδρίαση ή μέσα σε λίγες ημέρες.

Στις 19 Οκτωβρίου 1987 – γνωστή ως «Μαύρη Δευτέρα» – το χρηματιστήριο των ΗΠΑ έχασε το 23% της αξίας του σε μια μέρα, και άλλες χρηματιστηριακές αγορές είχαν παρόμοιες πτώσεις. Ο βρετανικός δείκτης FTSE σημείωσε πτώση 23% σε δύο ημέρες – εν μέρει επειδή κλείνει νωρίτερα από τη Νέα Υόρκη – και έτσι συχνά παίζει με ό,τι συμβαίνει στις ΗΠΑ το επόμενο πρωί.

Ήταν ο ορισμός του «κραχ».

Το 1929, το χρηματιστήριο των ΗΠΑ έχασε πάνω από το 20% της αξίας του σε δύο ημέρες και το 50% μέσα σε τρεις εβδομάδες. Αυτό ήταν το διάσημο κραχ της Γουόλ Στριτ που οδήγησε στη μεγάλη ύφεση της δεκαετίας του 1930.

Συγκριτικά, το τελευταίο διάστημα το χρηματιστήριο των ΗΠΑ έχει χάσει περίπου το 17% της αξίας του από τα υψηλά του περασμένου Φεβρουαρίου και έχει υποχωρήσει κατά 2% από πέρυσι.

Ωστόσο, αυτές είναι οι μεγαλύτερες και ταχύτερες μειώσεις που έχουμε δει στις παγκόσμιες αγορές από τότε που τις κατέλαβε ο πανικός του Covid-19 στις αρχές του 2020.

Μια πτώση 20% θεωρείται «πτωτική αγορά» (bear market: μια αγορά που φαίνεται πιο πιθανό να πέσει παρά να ανέβει) και είμαστε πολύ κοντά σε αυτήν την περιγραφή αυτή τη στιγμή για τα περισσότερα χρηματιστήρια του κόσμου.

Πώς επηρεάζονται οι πολίτες

Αν και πολλοί άνθρωποι κατέχουν τίτλους μετοχών ή αμοιβαίων κεφαλαίων, η έκθεση των περισσότερων στα χρηματιστήρια προέρχεται από τα συνταξιοδοτικά τους προγράμματα. Υπάρχουν διάφορα συστήματα καθορισμένων παροχών που εγγυώνται ένα σταθερό εισόδημα από συντάξεις βάσει μιας καθορισμένης εισφοράς, όπου ένα συνταξιοδοτικό αποταμιευτικό πρόγραμμα ανεβαίνει ή πέφτει ανάλογα με την πορεία των χρηματοπιστωτικών αγορών.

Μπορεί να φαίνεται ότι αυτά τα προγράμματα καθορισμένων συνεισφορών είναι πολύ ευάλωτα σε ένα ξεπούλημα μετοχών, όμως δεν πηγαίνουν όλες οι συνεισφορές των συμβαλλόμενων σε μετοχές. Μεγάλο μέρος των χρημάτων πηγαίνει σε ασφαλέστερες επενδύσεις, όπως κρατικά ομόλογα. Αυτά τείνουν να αυξάνουν την αξία τους όταν πέφτουν τα χρηματιστήρια καθώς θεωρούνται «ασφαλές καταφύγιο», όπως και ο χρυσός.

Κάτι αντίστοιχο έχει συμβεί και αυτές τις ημέρες. Τα κρατικά ομόλογα έχουν αυξήσει την αξία τους και αυτό μπορεί να αντισταθμίσει μέρος ή το σύνολο της πτώσης των μετοχών ανάλογα με τον τρόπο κατανομής των συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων. Όσο πιο κοντά στη συνταξιοδότηση βρίσκεται κάποιος, τόσο υψηλότερο ποσοστό του συνταξιοδοτικού αποθέματος είναι πιθανό να επενδύεται σε ομόλογα – επομένως είναι λιγότερο πιθανό να επηρεαστεί.

Η σημασία της πτώσης

Η αξία της μετοχής μιας εταιρείας είναι ένα μέτρο του πόσο κερδοφόρα αναμένεται να είναι και στο μέλλον. Μια κατακόρυφη πτώση της αγοράς είναι μια ένδειξη ότι οι πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι οι περισσότερες εταιρείες είναι πιθανό να δουν τα κέρδη τους να πέφτουν.

Οι αγορές πιστεύουν ότι η δασμολογική βόμβα του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αναμένεται να αυξήσει τις τιμές, να μειώσει τη ζήτηση και να μειώσει τα κέρδη, καθιστώντας τις εταιρείες λιγότερο πολύτιμες και περισσότερο διατεθειμένες να περικόψουν επενδύσεις και θέσεις εργασίας.

Επομένως, το πραγματικά ανησυχητικό σημάδι δεν αφορά την αξία των συντάξεων, αλλά την υγεία της οικονομίας με την οποία όλοι ζούμε και πορευόμαστε.

Τέτοιες πτώσεις αρκετές φορές προαναγγέλλουν μια οικονομική ύφεση. Αυτό είναι περισσότερο ανησυχητικό παρά η καθαυτή αξία μιας σύνταξης, η οποία έχει ήδη δοκιμαστεί σε κάποια αστάθεια με τα χρόνια και έχει ανταπεξέλθει.

Πηγή: BBC