Ενώ όλα έδειχναν έτοιμα για το «γκραν φινάλε» του οικονομικού ντιλ που θα ανοίξει τον δρόμο για την ειρήνευση στην Ουκρανία, με την επίσημη υπογραφή της συμφωνίας από τις δύο πλευρές χθες Τετάρτη και την πανηγυρική επίσκεψη του Βολοντίμιρ Ζελένσκι αύριο στις ΗΠΑ, ξαφνικά ανέκυψαν εμπόδια στο Κίεβο, τα οποία ο Τραμπ ανέλαβε να λύσει με το γνωστό του «καουμπόικο στιλ», φέρνοντας προ τετελεσμένων τον «απείθαρχο» Ουκρανό πρόεδρο.

«Την Παρασκευή θα υπογράψουμε στις ΗΠΑ μία πολύ μεγάλη συμφωνία με τον πρόεδρο Ζελένσκι», δήλωσε ο Τραμπ, σαν να μην άκουσε καθόλου τις αντιρρήσεις του Ουκρανού ομολόγου του. «Πετύχαμε μία συμφωνία με την οποία θα πάρουμε τα λεφτά μας πίσω και θα βγάλουμε πολλά στο μέλλον», συμπλήρωσε, λύνοντας όλες τις… παρεξηγήσεις που προηγήθηκαν, παρακάμπτοντας τους Αμερικανούς διαπραγματευτές και αγνοώντας επιδεικτικά την ύπαρξη της ουκρανικής κυβέρνησης! Στις εγγυήσεις ασφαλείας εξάλλου, που ζήτησε το Κίεβο έναντι της Ρωσίας, δεν αναφέρθηκε καθόλου.

Λίγο νωρίτερα, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, είχε πει στο Fox News πως η συμφωνία με την Ουκρανία δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί, αρνούμενος να επιβεβαιώσει το αίσιο πέρας των διαπραγματεύσεων. «Προφανώς, ο υπουργός μας των Οικονομικών, Σκοτ Μπέσεντ, συνεχίζει να εργάζεται πάνω σε αυτό. Η τελευταία μου εκτίμηση είναι ότι βρισκόμαστε πολύ κοντά στη γραμμή τερματισμού», είπε.

Επιπλέον, αξιωματούχος του Λευκού Οίκου, που μίλησε ανώνυμα στο Reuters, είχε θέσει εν αμφιβόλω το αυριανό ταξίδι του Ζελένσκι στην Ουάσιγκτον, λόγω των σοβαρών επιφυλάξεων που εξέφρασε ο Ουκρανός ηγέτης για την απουσία εγγυήσεων ασφαλείας: «Αν ο ίδιος λέει πως η συμφωνία δεν έχει κλείσει, δεν βλέπω τι νόημα έχει να τον προσκαλέσουμε. Υπάρχει προσδοκία πως η έλευσή του θα αναγνωρίσει μια τελική θέση. Από ό,τι φαίνεται, ο ίδιος δεν έχει τελική θέση, όπως προκύπτει από τα τελευταία του λόγια». Ο Τραμπ το έλυσε κι αυτό με συνοπτικές διαδικασίες.

Ο συνεργάτης του Τραμπ δεν έκρυψε την ενόχλησή του για τους νέους όρους που έθεσε ο Ζελένσκι προκειμένου να μοιραστεί τα ορυκτά και ειδικά τις σπάνιες γαίες της χώρας του με τις ΗΠΑ. Σε συνέντευξη Τύπου, ο Ουκρανός πρόεδρος παραπονέθηκε ότι δεν έχει λάβει ακόμη καμία αμερικανική εγγύηση ασφαλείας, ενώ θα ήθελε στο γραπτό κείμενο «να υπάρχει έστω και μία γραμμή γι’ αυτό το ζήτημα». Χαρακτήρισε ακόμη τη συμφωνία ως «γενικό πλαίσιο», χωρίς δεσμευτική ρύθμιση, και υπογράμμισε ότι είναι «πολύ νωρίς» για να γίνουν συζητήσεις για τα οικονομικά δεδομένα της. «Η Ουκρανία δεν πρόκειται να υπογράψει καμία συμφωνία που δεν θα περιλαμβάνει εγγυήσεις ασφαλείας έναντι της Ρωσίας», τόνισε αργότερα και ο Ουκρανός πρωθυπουργός, Ντένις Σμίχαλ, λογαριάζοντας χωρίς τον… σερίφη.

Στην ερώτηση που έκανε το BBC στον Ζελένσκι, αν, σε περίπτωση που δεν λάβει τις επιθυμητές εγγυήσεις, θα υπαναχωρήσει από τη συμφωνία, δήλωσε ξεκάθαρα πως αυτό εξαρτάται από τον Τραμπ: «Πιστεύω ότι η συμφωνία μπορεί να αποτελέσει μια πολύ μεγάλη επιτυχία… Εγώ θέλω να πορευτούμε προς το ΝΑΤΟ ή κάτι παρόμοιο. Αν δεν λάβουμε εγγυήσεις ασφαλείας, δεν θα έχουμε κατάπαυση του πυρός και δεν θα λειτουργήσει απολύτως τίποτα», είπε σιβυλλικά. Επίσης, ο Ζελένσκι διαβεβαίωσε πως η Ουκρανία δεν πρόκειται να επιστρέψει «ούτε 10 σεντς» των χρημάτων που έχει πάρει από τις ΗΠΑ, επιμένοντας ότι θα ρωτήσει ευθέως τον Τραμπ αν θα συνεχίσει να στηρίζει τη χώρα του.

Τα σκληρά παζάρια του Ζελένσκι σκίασαν το αρχικό πανηγυρικό κλίμα μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας Κιέβου-Ουάσιγκτον για τα ορυκτά της δεύτερης, η οποία διαθέτει το 5% των παγκόσμιων αποθεμάτων. Ο Ζελένσκι πέτυχε να αποσύρει ο Τραμπ κάθε αξίωση για αποκατάσταση της αμερικανικής βοήθειας που δόθηκε προς την Ουκρανία μετά τη ρωσική εισβολή, την οποία ο Αμερικανός πρόεδρος υπολόγισε σε 500 δισ. δολάρια. Παρότι πολλά σημεία της συμφωνίας παραμένουν ασαφή, έγινε γνωστό ότι περιλαμβάνει τη σύσταση ενός Ταμείου Ανασυγκρότησης, που θα διαχειρίζονται «επί ίσοις όροις» οι δύο πλευρές.

Λαβρόφ κατά Βρετανίας και Γαλλίας

Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, κατηγόρησε Γαλλία και Βρετανία ότι ρίχνουν λάδι στη φωτιά με το να υποστηρίζουν την αποστολή ευρωπαϊκών ειρηνευτικών στρατευμάτων στην Ουκρανία. Την ίδια στιγμή, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανακοίνωσε ότι οι διπλωματικές αποστολές ΗΠΑ και Ρωσίας, που θα συζητήσουν σήμερα στην Κωνσταντινούπολη για την αποκατάσταση των διπλωματικών τους σχέσεων, δεν θα βάλουν στο τραπέζι το Ουκρανικό.

Τα ορυκτά στη σκακιέρα της διπλωματίας

Πολλά από τα επιμέρους ορυκτά της Ουκρανίας είναι σπάνια και δύσκολο να προσεγγιστούν. Τα εδάφη της Ουκρανίας κατέχουν περίπου το 5% των παγκόσμιων ορυκτών πόρων, τους οποίους ο Τραμπ θέλει να εξασφαλίσει, αλλά δεν είναι ακόμη όλα αξιοποιήσιμα ή εύκολα εκμεταλλεύσιμα, σύμφωνα με ειδικούς, που από το 2013-2014 έχει συζητήσει εκτενώς ο υπογράφων στο ΝΑΤΟ. Η Ουκρανία κατατάσσεται στην 40ή θέση μεταξύ των χωρών παραγωγής ορυκτών και όλες οι κατηγορίες μαζί, συμπεριλαμβανομένου του άνθρακα, καταγράφονται στην έκδοση του 2024 των World Mining Data.

Ηταν η 10η μεγαλύτερη παραγωγός σιδήρου στον κόσμο το 2022. Οι γεωλόγοι, συμπεριλαμβανομένου του Γραφείου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών της Γαλλίας (BRGM) και του ειδικού γραφείου στρατηγικών πληροφοριών του ΝΑΤΟ, βρήκαν περισσότερα από 100 διαφορετικά ορυκτά, συμπεριλαμβανομένων σιδήρου, μαγγανίου και ουρανίου, ως και σε μια μελέτη για την Ουκρανία που δημοσιεύθηκε το 2023 και η οποία συζητήθηκε εκτενώς σε ειδικό κλειστό συμπόσιο του ΝΑΤΟ.

 Κρίσιμα ορυκτά

Τα ορυκτά μπορούν να περιγραφούν ως κρίσιμα ή στρατηγικά από τις χώρες για την οικονομία ή την παραγωγή ενέργειάς τους. Οι ΗΠΑ ορίζουν περίπου 50 και η Ε.Ε. περισσότερα από 30. «Υπάρχουν πολλές εκδηλώσεις ενδιαφέροντος στην Ουκρανία», τονίζει η BRGM. Η χώρα είναι ένας αξιοσημείωτος παραγωγός μαγγανίου, δηλαδή η όγδοη μεγαλύτερος παραγωγός στον κόσμο, σύμφωνα με τα World Mining Data), στο τιτάνιο (11η) και σε γραφίτη (14η).

Είναι επίσης μία από τις κορυφαίες χώρες της Ευρώπης όσον αφορά το λίθιο, απαραίτητο για τις μπαταρίες και θεωρείται κρίσιμο. Η Ουκρανία κατέχει ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα λιθίου στην Ευρώπη, ωστόσο η κυβέρνηση πρόσθεσε ότι το μαλακό μέταλλο δεν έχει εξαχθεί ακόμη. Σημειώνεται ότι ένα λίαν υπολογίσιμο κοίτασμα λιθίου βρίσκεται -προς το παρόν- σε περιοχές του Ντόνετσκ και της Ζαπορίζια. Γεωλόγοι και εδαφολόγοι συνεργαζόμενοι το 2023-2024 με το ΝΑΤΟ σε διαβαθμισμένη έκθεση 108 σελίδων παρουσίασαν λεπτομέρειες

Αναξιοποίητες γαίες

Τα στοιχεία σπάνιων γαιών (REE) είναι μια πολύ συγκεκριμένη ταξινόμηση 17 μετάλλων στην πολύ ευρύτερη κατηγορία των κρίσιμων ορυκτών. Η Ουκρανία δεν ήταν πριν χρόνια ιδιαίτερα γνωστή για τα αποθέματα σπάνιων γαιών της, τα οποία είναι απαραίτητα για οθόνες, drones, ανεμογεννήτριες και ηλεκτρικούς κινητήρες. Η Ουκρανία έχει πολλά κοιτάσματα που ορισμένα περιέχουν στοιχεία σπάνιων γαιών, αλλά κανένα από αυτά τα κοιτάσματα δεν έχει εξορυχθεί.

Η ουκρανική κυβέρνηση προ ημερών είπε ότι «μέταλλα σπάνιων γαιών είναι γνωστό ότι υπάρχουν σε έξι κοιτάσματα». Ανέφερε ότι θα χρειαζόταν επένδυση 400-500 εκατομμυρίων δολαρίων για την ανάπτυξη του κοιτάσματος Novopoltavske, που είναι ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο. Τεχνικά, ορισμένα από τα στοιχεία που αναφέρει η ουκρανική κυβέρνηση (ταντάλιο, νιόβιο, βηρύλλιο, στρόντιο, μαγνητίτης) δεν περιλαμβάνονται στη λίστα των 17 σπάνιων γαιών.

Και ορισμένες από τις προβλέψεις της ουκρανικής κυβέρνησης βασίζονται σε αξιολόγηση της σοβιετικής εποχής για δυσπρόσιτα κοιτάσματα σπάνιων γαιών, δήλωσε ο οίκος αξιολόγησης S&P τον Φεβρουάριο. Επειδή οι σπάνιες γαίες της χώρας μπορεί να είναι πολύ χαμηλής συγκέντρωσης ή πολύ δύσκολο να προσπελαστούν, τα κοιτάσματα σπάνιων γαιών της Ουκρανίας ενδέχεται να μην είναι κερδοφόρα για να εξορυχθούν, ανέφερε η S&P.