Στην ανακοίνωση που εξέδωσε εκ μέρους της ΕΕ, υπογραμμίζει ότι αναμένεται από το Ιράν να σταματήσει αμέσως τη βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων και να εξασφαλίσει πρόσβαση στο διαδίκτυο και την ελεύθερη ροή πληροφοριών.

Επιπλέον, η ΕΕ αναμένει από την Τεχεράνη να διευκρινίσει τον αριθμό των θανάτων και των συλληφθέντων και να απελευθερώσει όλους τους μη βίαιους διαδηλωτές επισημαίνεται στην ανακοίνωση.

«Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει να εξετάζει όλες τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της πριν από το επόμενο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, για να αντιμετωπίσει τη δολοφονία της Μάχσα Αμινί και τον τρόπο με τον οποίο οι ιρανικές δυνάμεις ασφαλείας απάντησαν στις διαδηλώσεις που ακολούθησαν» σημειώνει ο Ζοζέπ Μπορέλ.

Με βάση τον επίσημο απολογισμό για τις διαδηλώσεις των τελευταίων ημερών, 41 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους – διαδηλωτές και άνδρες των δυνάμεων της τάξης. Η Μη Κυβερνητική Οργάνωση Iran Human Rights που εδρεύει στο Όσλο κάνει λόγο για τουλάχιστον 54 διαδηλωτές νεκρούς. Ωστόσο, η δολοφονία της 22χρονης για «ανάρμοστη ενδυμασία» από την αστυνομία ηθών, έχει προκαλέσει αναταράξεις σε ολόκληρο το φάσμα της κοινωνίας. Ακόμη και στο ποδόσφαιρο!

Oι εξελίξεις έχουν επιρροή και στην εθνική ομάδα ποδοσφαίρου των Ιρανών, καθώς σύμφωνα με τη Daily Mail επικρατεί χάος στις τάξεις της λίγους μήνες πριν τη συμμετοχή στο Μουντιάλ, καθώς αρκετοί ποδοσφαιριστές θέλουν να μιλήσουν ελεύθερα αλλά «περιορίζονται», προεξεχόντων των αρχηγών. Το ρεπορτάζ αναφέρει πως τόσο ο Αλιρέζα Γιάχανμπας της Φέγενορντ όσο και ο Εχσάν Χατζισαφί της ΑΕΚ, έκαναν αναρτήσεις στα Social Media προς τιμήν της Αμινί, όμως αμφότεροι φέρονται να «υποχρεώθηκαν» να τις κατεβάσουν.

Αυτή είναι η επίμαχη ανάρτηση:

Iranian national team players in a united front – change their profile pictures to show solidarity with #IranProtests and #MahsaAmini. pic.twitter.com/0xOt0L97wq

— Persian Soccer (@prznsoccer) September 23, 2022

Ιράν: Κουνάνε… μαντίλα στο θεοκρατικό καθεστώς

Ο θάνατος της 22χρονης Μαχσά Αμινί μετά τη σύλληψή της -και τον άγριο ξυλοδαρμό της, σύμφωνα με καταγγελίες- από την «Αστυνομία Ηθών» επειδή δεν φορούσε σωστά τη χιτζάμπ της έγινε η θρυαλλίδα που πυροδότησε μαζικές διαδηλώσεις σε τουλάχιστον 100 πόλεις και κωμοπόλεις στο Ιράν.

Αρχικά οι γυναίκες βγήκαν στους δρόμους κόβοντας τα μαλλιά τους και καίγοντας τα χιτζάμπ σε ένδειξη διαμαρτυρίας ενώ ακολούθησαν άνθρωποι όλων των φύλων και των ηλικιών που φωνάζοντας το σύνθημα «Γυναίκες-Ζωή-Ελευθερία» εξεγέρθηκαν εναντίον του θεοκρατικού συστήματος, απαιτώντας καλύτερες πολιτικές και οικονομικές συνθήκες.

Η λαϊκή οργή που πυροδότησε ο θάνατος της Αμινί την περασμένη εβδομάδα γεννήθηκε από τα βαθιά ριζωμένα προβλήματα του θεοκρατικού καθεστώτος που αφορούν σε διαφθορά, οικονομική κακοδιαχείριση, παραβίαση των πολιτικών και κοινωνικών ελευθεριών. Οπως σημειώνει ο Ιρανός ακαδημαϊκός Πέιμαν Τζαφάρι, «οι διαδηλώσεις δεν αφορούν τόσο στη μαντίλα όσο στη βίαιη επιβολή της υποχρεωτικής χρήσης της. Η νεότερη γενιά αγανάκτησε με τις συνεχείς παρεμβάσεις στη ζωή της».

Οι διαδηλώσεις έρχονται εν μέσω μιας πολυετούς κρίσης και διαδοχικών κυμάτων αντίστασης ενάντια στις ιρανικές κυβερνήσεις. Η οικονομική δυσχέρεια στο Ιράν πηγάζει κυρίως από τις κυρώσεις της Δύσης λόγω του πυρηνικού προγράμματος και τις μεταρρυθμίσεις που έχουν σχεδιαστεί για το «άνοιγμα» της οικονομίας στις ιδιωτικοποιήσεις και στην αγορά. 

Συνεχείς διαδηλώσεις

Στην πρόσφατη ιστορία της η χώρα έχει καταγράψει πληθώρα διαδηλώσεων και απεργιών, κυρίως λόγω της φτώχειας, της ανεργίας και των ελλείψεων. Το 2019 το Ιράν συγκλονίστηκε από το κύμα διαδηλώσεων για την αύξηση των τιμών των καυσίμων, όπου αστυνομικές και κρατικές δυνάμεις σκότωσαν έως και 1.500 ανθρώπους. Εντονες διαμαρτυρίες και άγρια καταστολή είχαν καταγραφεί επίσης το 2017 και το 2018. Νωρίτερα φέτος υπήρξαν νέες διαμαρτυρίες μετά την περικοπή των επιδοτήσεων για την αγορά βασικών αγαθών. Οπως σημειώνουν οι αναλυτές, οι περικοπές σε συνδυασμό με την αυξανόμενη εργατική τάξη και την εισροή γυναικών στο εργατικό δυναμικό και στα πανεπιστήμια έχουν δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για κοινωνική εξέγερση.

Οι Ιρανοί γνωρίζουν καλά την πολιτική, κοινωνική και οικονομική διαμαρτυρία. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 40 ετών, το Ιράν έχει γίνει μάρτυρας διαφόρων διαδηλώσεων και ταραχών. Καταλήψεις από οικογένειες πολιτικών κρατουμένων, εργατικές απεργίες από δασκάλους, φορτηγατζήδες και εργάτες εργοστασίων, φοιτητικές διαδηλώσεις για τα πάντα -από την ελευθερία του λόγου μέχρι τις συνθήκες των κοιτώνων και το φαγητό της καφετέριας-, ταραχές για ζητήματα ποδόσφαιρου, πορείες και καταλήψεις για θέματα τοπικού ενδιαφέροντος. Το καθεστώς, ωστόσο, μέχρι τώρα έχει επιδείξει αξιοπρόσεκτη αντοχή και ελάχιστα έχουν αλλάξει.

 Το χάσμα κυβέρνησης-πολιτών

Η κυβέρνηση του υπερσυντηρητικού σιίτη κληρικού και προέδρου Εμπραΐμ Ραϊσί που ανέλαβε πέρυσι καθήκοντα «απάντησε» στο κύμα δυσαρέσκειας με αυστηρή επιβολή των θρησκευτικών νόμων (σαρία), σε μια προσπάθεια να στηρίξει τους συντηρητικούς υποστηρικτές. Με αυτή τη στάση όμως διεύρυνε το ρήγμα μεταξύ της κυβέρνησης και των νεότερων γενεών που θέλουν μεγαλύτερη ελευθερία, ενώ η υψηλή ανεργία και η φτώχεια διαβρώνουν την υποστήριξή της.

Οι αρχές έχουν καταφύγει σε εκφοβισμό, συλλήψεις και βία για να καταπνίξουν τις διαδηλώσεις – μόνο την τελευταία εβδομάδα έχουν σκοτωθεί σχεδόν 40 διαδηλωτές. Επιφανείς Ιρανοί αντιφρονούντες έχουν εκφράσει την υποστήριξή τους στους διαδηλωτές και κάλεσαν τις αρχές επιβολής του νόμου να καταθέσουν τα όπλα. Ο αναλυτής Ρεζά Αλιτζάνι με έδρα το Παρίσι σημειώνει ότι οι αρχές προσπαθούν να σπείρουν φόβο. «Προκειμένου να αποφευχθεί η έξαρση των διαδηλώσεων και να κρατηθεί η κατάσταση υπό έλεγχο η Ισλαμική Δημοκρατία στοχεύει όσους έχουν πολιτικό θάρρος και αντίκτυπο», είπε στο RFE/RL.

Στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ο Ιρανός πρόεδρος αυτοχαρακτηρίστηκε ως ο «υπερασπιστής των δικαιωμάτων του ιρανικού λαού», τονίζοντας ότι στη χώρα «έχουμε ελευθερία έκφρασης». Νωρίτερα, δεσμεύτηκε ότι η υπόθεση θανάτου της νεαρής (σύμφωνα με τις Αρχές προκλήθηκε από ανακοπή καρδιάς επειδή ήταν φιλάσθενη) θα διερευνηθεί διεξοδικά σαν να ήταν «δική του κόρη». Αλλά η πίστη των πολιτών στις «καλές προθέσεις» του κράτους είναι μηδαμινή. Ο Ραΐσι, άλλωστε, εξακολουθεί να είναι διαβόητος για τον ρόλο του κατά τη δεκαετία του 1980 ως μέλος καθεστωτικής επιτροπής που διέταξε την εκτέλεση χιλιάδων πολιτικών κρατουμένων.

«Το χάσμα μεταξύ των Ιρανών και των κυβερνώντων δεν θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερο» σημειώνει ο Χαντάι Γκαεμί, διευθυντής του Κέντρου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Ιράν με έδρα τη Νέα Υόρκη. «Η επιβίωση του ιρανικού καθεστώτος βασίζεται στη βαρβαρότητά του και όχι στη δημοτικότητά του», ανέφερε στην «Washington Post» o Καρίμ Σαντιαντπούρ ανώτερος συνεργάτης στο ινστιτούτο δεξαμενής-σκέψης (think tank) «Carnegie Endowment for International Peace» στην Ουάσιγκτον. «Νομίζω ότι πολλοί Ιρανοί κατανοούν ότι αυτό το σύστημα δεν είναι βιώσιμο, αλλά συνειδητοποιούν επίσης ότι το καθεστώς έχει δείξει επανειλημμένα ότι είναι πρόθυμο να σκοτώσει μαζικά για να παραμείνει στην εξουσία», πρόσθεσε.

Τα σενάρια για τη διαδοχή του Χαμενεΐ

Σε μια προσπάθεια να κατευνάσει τα πνεύματα, βοηθός του ανώτατου θρησκευτικού ηγέτη του καθεστώτος αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, επισκέφτηκε το σπίτι της οικογένειας της Αμινί στο Ιρανικό Κουρδιστάν και υποσχέθηκε ότι οι θεσμοί του κράτους «θα αναλάβουν δράση» για να επανορθώσουν. Το κύμα εξέγερσης στη χώρα και οι προσπάθειες για την ανανέωση της συμφωνίας του 2015 για τα πυρηνικά έρχεται εν μέσω δημοσιευμάτων ότι ο Χαμενεΐ είναι βαριά άρρωστος και συζητήσεων για τον διάδοχό του. Ο 83χρονος ανώτατος ηγέτης που διατηρεί από το 1989 τις απόλυτες εξουσίες στη χώρα -πάνω από την εκτελεστική, τη νομοθετική και τη δικαστική-, παρακολουθείται στενά από τους γιατρούς μετά από εγχείρηση που υποβλήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα.

Η συζήτηση για τη διαδοχή του, σε περίπτωση θανάτου, έχει φουντώσει, ωστόσο το πρόσωπο που θα αναλάβει την ισχυρότερη θέση στη χώρα δεν αναμένεται να φέρει κάποια αλλαγή, αφού η πλειονότητα των μελών του συμβουλίου των κληρικών είναι υπερσυντηρητικοί και έχουν διοριστεί από τον ίδιο τον Χαμενεΐ.

Ο κυρίαρχος υποψήφιος για τη θέση είναι ο ίδιος ο πρόεδρος της χώρας Εμπραΐμ Ραϊσί, στον οποίο έχει παραχωρήσει αυξημένες εξουσίες τα τελευταία χρόνια. Πιθανό είναι να αναλάβει ο δεύτερος μεγαλύτερος γιος του θρησκευτικού ηγέτη, ο 53χρονος Μογτάμπα Χαμενεΐ, ο οποίος παρόλο που δεν εμφανίζεται δημοσίως και δεν έχει κρατική θέση στο Ιράν, πιστεύεται ότι είναι άνθρωπος-κλειδί στο στενό περιβάλλον του πατέρα του.

Ειδήσεις σήμερα

Τηλεθέαση: Ποιοι γέλασαν και ποιοι έκλαψαν την εβδομάδα που πέρασε

Βασίλισσα Ελισάβετ: Η πρώτη φωτογραφία του τάφου της στον Άγιο Γεώργιο