Η σπίθα που άναψε τη φωτιά των διαδηλώσεων, οι οποίες έχουν λάβει χαρακτήρα εξέγερσης, ήταν ο θάνατος της 22χρονης Ιρανής με κουρδική καταγωγή. Η Μαχσά Αμινί συνελήφθη από την αστυνομία ηθών στην Τεχεράνη για παραβίαση του αυστηρού ενδυματολογικού κώδικα που επιβάλλει στις γυναίκες να φορούν μαντίλα.

Μεταφέρθηκε αρχικά σε κέντρο κράτησης και άφησε την τελευταία της πνοή στις 16 Σεπτεμβρίου σε νοσοκομείο. Σύμφωνα με τις ιρανικές αρχές, ο θάνατός της σχετίζεται με εγκεφαλική πάθηση. Ωστόσο, η οικογένειά της υποστηρίζει ότι η κοπέλα πέθανε εξαιτίας ενός θανατηφόρου χτυπήματος στο κεφάλι.

Έκτοτε, πολλές κοπέλες πρωτοστάτησαν στις διαδηλώσεις που συγκλονίζουν το Ιράν, φωνάζοντας αντικυβερνητικά συνθήματα, βγάζοντας και καίγοντας τις μαντίλες τους, ορθώνοντας το ανάστημά τους απέναντι στους αστυνομικούς.

Έναν μήνα αργότερα, το κίνημα διαμαρτυρίας που ξεκίνησε από το ιρανικό Κουρδιστάν, τη γενέτειρα της Μαχσά Αμινί, εξαπλώθηκε σε όλο το Ιράν: σε σχολεία, πανεπιστήμια ακόμη και διυλιστήρια πετρελαίου. Συγκρούσεις ξέσπασαν εξάλλου το βράδυ του Σαββάτου στη φυλακή Εβίν της Τεχεράνης, όπου κρατούνται πολιτικοί κρατούμενοι.

Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι το κίνημα δεν πρόκειται να καταλαγιάσει παρά τη βίαιη καταστολή, τις μαζικές συλλήψεις και τη λογοκρισία του διαδικτύου. Αλλά «για να επιτύχει» πρέπει να γίνει πιο δομημένο, σύμφωνα με τον Κορνίλιους Αντέμπαρ από την MKO Carnegie Europe, ο οποίος υπογραμμίζει ότι χρειάζονται «πολύ περισσότερα από διαδηλώσεις και κυρώσεις» για να ανατραπεί το καθεστώς.

Σε ένα Ιράν που πλήττεται από τις αμερικανικές κυρώσεις και μαστίζεται από την οικονομική κρίση, διαδηλώσεις έχουν συγκλονίσει τα τελευταία χρόνια τη χώρα, όπως το 2009 μετά την αμφιλεγόμενη επανεκλογή του Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ στην προεδρία ή το 2019 λόγω της απότομης αύξησης των τιμών της ενέργειας.

Αλλά κανένα από αυτά τα κινήματα δεν αποτέλεσε τόσο σοβαρή απειλή για τα θεμέλια της Ισλαμικής Δημοκρατίας, υπογραμμίζει η Σέιντι Σαντρ, επικεφαλής της ΜΚΟ Justice for Iran (Δικαιοσύνη για το Ιράν) με έδρα τη Βρετανία. Οι σημερινές διαδηλώσεις είναι «πολύ μεγαλύτερες» από του 2019, εξηγεί η ιρανή δικηγόρος.

«Η εξέγερση ξεκίνησε ως απάντηση στους περιορισμούς για τις γυναίκες (…) αλλά εξελίχθηκε σε εκστρατεία για την ανατροπή του καθεστώτος», αναφέρει μελέτη του Soufan Center με έδρα τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Συνθήματα όπως «θάνατος στον δικτάτορα» δεν είχαν ακουστεί τόσο πολύ. Αφίσες με το πρόσωπο του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, του αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ σκίστηκαν και άλλες που απεικόνιζαν τον στρατηγό Κασέμ Σουλεϊμανί — ο οποίος σκοτώθηκε σε αμερικανική επιδρομή στο Ιράκ τον Ιανουάριο του 2020 — κάηκαν.

Σε μέσα κοινωνική δικτύωσης έχουν αναρτηθεί βίντεο με διαδηλωτές να προβάλλουν αντίσταση σε αστυνομικούς, να πυρπολούν περιπολικά και να στήνουν οδοφράγματα.

Ο απολογισμός είναι βαρύς: η καταστολή των διαδηλώσεων έχει στοιχίσει τη ζωή σε τουλάχιστον 108 ανθρώπους, σύμφωνα με τη ΜΚΟ Iran Human Rights με έδρα τη Νορβηγία. Οι αρχές προχωρούν σε μπαράζ συλλήψεων, στοχεύοντας ιδιαίτερα δημοσιογράφους, ακτιβιστές και καλλιτέχνες.

Η εξέγερση έχει αφήσει στο περιθώριο τους παραδοσιακούς πολιτικούς αγώνες στο Ιράν μεταξύ ρεφορμιστών και συντηρητικών, προσελκύοντας την προσοχή της διεθνούς κοινότητας που είχε εστιάσει τους προηγούμενους μήνες στις διαπραγματεύσεις γύρω από το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης.

Ειδήσεις σήμερα

Βιασμός 12χρονης: Στο μικροσκόπιο της ΕΛ.ΑΣ. 10 «κόκκινα» τηλέφωνα

Ερευνα Ε.Τ.: Οι τιμές πώλησης για χωράφια σε όλη την Ελλάδα

ΣΥΡΙΖΑ: Άρχισαν τα… όργανα με φόντο την επερχόμενη εκλογική ήττα