Χωρίς το θάρρος των πεποιθήσεών του, εμφανίζεται πάντοτε με μισή καρδιά σε ό,τι κάνει: Μερική κινητοποίηση, μερική στρατιωτικοποίηση, μερική σταλινοποίηση. Ο πόλεμός του δεν είναι και πολύ… πόλεμος. Το casus belli του είναι περισσότερο δικαιολογία.

Οπως κατέστησε σαφές η εξέγερση του ηγέτη των μισθοφόρων, Γιεβγκένι Πριγκόζιν (και η σχετικά αυξανόμενη δημοτικότητά του), υπάρχει μια υπολογίσιμη ομάδα Ρώσων για τους οποίους η επιφυλακτικότητα του Πούτιν είναι απαράδεκτη. Αυτοί οι άνθρωποι απαιτούν μια πιο ξεκάθαρη στάση. Υποστηρίζουν τη συνολική κινητοποίηση της ρωσικής κοινωνίας και του στρατού, τη στρατιωτικοποίηση της οικονομίας και την «εθνικοποίηση» των ελίτ της χώρας. Αυτή η ένταση υπήρχε πριν από τα γεγονότα της 23ης-24ης Ιουνίου. Αλλά, αν επιβεβαιωθούν οι αναφορές ότι οι άνδρες του Πριγκόζιν μπόρεσαν να περάσουν ελεύθερα από οδοφράγματα που είχαν στηθεί στο πέρασμά τους από το Ροστόφ μέχρι το Βόρονετς, τότε ο Πούτιν είναι ήδη σε πολύ προβληματική θέση.

Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι ένα είδος «πριγκοζινοποίησης» του Πούτιν, εμποτίζοντας τον πρόεδρο με ακόμη πιο επιθετική ρητορική ως και μια σαφέστερη εντολή για στρατιωτική κινητοποίηση. Ενας τέτοιος μετασχηματισμός δεν θα ήταν χωρίς κίνδυνο για τον ίδιο τον Πούτιν. Οι σκληροπυρηνικοί υποστηρικτές του πολέμου εξακολουθούν να αποτελούν μειονότητα στη Ρωσία. Επιπλέον, δεν είναι καθόλου σαφές ότι η ελίτ της Ρωσίας προτιμά έναν Πούτιν στη γραμμή… Πριγκόζιν, καθώς η στρατιωτικοποίηση κάθε πτυχής της ρωσικής οικονομίας και κοινωνίας δεν συνάδει με τα συμφέροντά της. Επιπλέον, ο Πούτιν πολιτικά δεν έχει την πολυτέλεια να υιοθετήσει τον λαϊκιστικό, αντι-ελίτ λόγο του Πριγκόζιν.

Ο Καντίροφ

Οταν ο Πριγκόζιν ξεκίνησε την ένοπλη ανταρσία του, ο αιμοσταγής ηγέτης της Τσετσενίας, Ραμζάν Καντίροφ, έκανε κάτι που σπάνια κάνει: Παρέμεινε σιωπηλός. Συνήθως, ο Καντίροφ είναι από τους πρώτους που σχολιάζουν μεγάλα γεγονότα. Οταν τελικά μίλησε, τα πράγματα έγιναν ακόμη πιο περίεργα. Η ανακοίνωσή του ότι θα έστελνε στρατεύματα από την Τσετσενία για να αντιμετωπίσουν τους μισθοφόρους της Wagner του Πριγκόζιν στο Ροστόφ είναι σίγουρο ότι θα προκαλούσε περισσότερα προβλήματα από όσα θα έλυνε.

Η αποστολή Τσετσένων, που εξακολουθούν να θεωρούνται εχθροί στις περισσότερες περιοχές της Ρωσίας, και ιδιαίτερα στον Νότο, για να αντιμετωπίσουν τους Ρώσους, πιθανότατα δεν θα έβρισκε πολλούς συμπαθούντες. Αν τα στρατεύματα του Καντίροφ είχαν εισέλθει στο Ροστόφ, θα είχε μετατρέψει τον Πριγκόζιν σε λαϊκό ήρωα, υπερασπιζόμενος τους κατοίκους μίας από τις μεγαλύτερες πόλεις της Νότιας Ρωσίας ενάντια στους εισβολείς Τσετσένους.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αν ένοπλοι Τσετσένοι και Ρώσοι στέκονταν ο ένας εναντίον του άλλου, δεν θα δίσταζαν για πολύ. Αυτή η πιθανή σύγκρουση με τα στρατεύματα του Kαντίροφ είναι αυτό που, κατά τη γνώμη μου, είχε στο μυαλό του ο Πριγκόζιν στο ηχητικό μήνυμά του στις 24 Ιουνίου: «Τώρα είναι η στιγμή που μπορεί να χυθεί αίμα. Επομένως, κατανοώντας την ευθύνη για το γεγονός ότι μπορεί να χυθεί ρωσικό αίμα από τη μία πλευρά, αναπροσαρμόζουμε τη στάση μας».

Το ρωσικό αίμα, είπε, ήταν το κυρίαρχο. Το γεγονός ότι οι Τσετσένοι και οι μαχητές της Wagner στην πραγματικότητα δεν ήρθαν σε σύγκρουση στο Ροστόφ είναι… καλά νέα για τον Πούτιν.

Ποιοι στήριξαν το Κρεμλίνο και αυτοί που σιώπησαν…

Παρά την εσωτερική αντιπαράθεση στη Ρωσία, τα ρωσικά στρατεύματα συνέχισαν να επιτίθενται σε πόλεις και χωριά της Ουκρανίας. Στις 23-24 Ιουνίου, το Κίεβο υπέστη βομβαρδισμούς υψηλής έντασης. Ρωσικοί πύραυλοι έπληξαν την Ντνίπρο, τραυματίζοντας οκτώ άτομα, μεταξύ των οποίων δύο παιδιά. Το Χάρκοβο δέχτηκε επίθεση από πυραύλους S-300, καταστρέφοντας τη βιομηχανική περιοχή.

Οι διορισμένοι από τη Ρωσία κυβερνήτες των κατεχόμενων περιοχών Χερσώνα και Zαπορίζια, καθώς και της Κριμαίας, έγραψαν μηνύματα στα κανάλια Telegram δηλώνοντας ότι οι περιοχές τους «ήταν με τον πρόεδρο της Ρωσίας». Ο διορισμένος από τη Ρωσία και αρχιδιεφθαρμένος Πουσίλιν από την αυτοαποκαλούμενη Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ έγραψε ένα βίντεο καλώντας όλους να ενωθούν γύρω από τον αρχιστράτηγό τους.

Ωστόσο, υπήρχαν ορατές «ταλαντεύσεις» σε ορισμένες περιοχές. Στην προσωρινά κατεχόμενη πόλη Μαριούπολη στην Αζοφική της περιοχής του Ντονέτσκ, οι κάτοικοι έσπευσαν να κάνουν ανάληψη χρημάτων, αλλά διαπίστωσαν ότι τα περισσότερα από τα ΑΤΜ δεν λειτουργούσαν. Οπως ανέφερε το Δημοτικό Συμβούλιο της Μαριούπολης της Ουκρανίας, οι άνθρωποι πανικοβλήθηκαν αγοράζοντας αγαθά σε παντοπωλεία και η πληρωμή γινόταν δεκτή μόνο σε μετρητά, ενώ αναφέρθηκαν μεγάλες ουρές στα βενζινάδικα. Στην Κριμαία, οι άνθρωποι ανέφεραν ότι είχαν προβλήματα πρόσβασης στο Διαδίκτυο.

Απροσδόκητες συνέπειες

Σκόπιμα ή με άλλο τρόπο, το αφεντικό της Wagner, Πριγκόζιν, ο επιχειρησιακός διοικητής της, Ντμίτρι Ούτκιν, και οι μισθοφόροι τους έγιναν «παγοθραύστες» για την πολιτική αλλαγή στη Ρωσία. Αυτό που ξεκίνησε ως αντιπαράθεση μεταξύ των στρατιωτικο-μυστικών υπηρεσιών έχει πυροδοτήσει αυτό που θα είναι ένας μακροχρόνιος αγώνας για την «κληρονομιά του Πούτιν», για τον «πουτινισμό χωρίς Πούτιν» ή/και για τη «μεταπολεμική/μετα-Πούτιν Ρωσία».

Οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου της Ρωσίας εμφανίστηκαν εκπληκτικά αδρανείς. Είτε έχασαν την ικανότητα να ενεργούν και να εκτελούν το καθήκον τους χωρίς σαφείς εντολές είτε δεν ήταν σίγουροι αν απαιτούνταν οι προσπάθειές τους. Αλλά ενώ η FSB και η Rosgvardia, η Εθνική Χωροφυλακή, άνοιξαν ποινικές υποθέσεις εναντίον των στασιαστών, η Αστυνομία σχεδόν εξαφανίστηκε. Πράγματι, δεν έχουμε ακόμη πλήρη καταγραφή τού ποιος έκανε τι και πού κατά τη διάρκεια της εξέγερσης.

Για παράδειγμα, δεν γνωρίζουμε τι έκαναν ή τι δεν έκαναν ο επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, Νικολάι Πατρούσεφ, ο επικεφαλής της διαβόητης FSB, Αλεξάντερ Μπόρτνικοφ, και το αφεντικό της Rosgvardia, στρατηγός Βίκτορ Ζολότοφ. Αντίθετα, γίναμε μάρτυρες της παράξενης συμπεριφοράς του κυβερνήτη της περιφέρειας Τούλα, Αλεξέι Ντιούμιν, ο οποίος «δάγκωσε τη γλώσσα του» ενώ οι κυβερνήτες των γειτονικών περιοχών μιλούσαν.

Φημολογήθηκε, επίσης, ότι συμμετείχε σε διαπραγματεύσεις με τον Πριγκόζιν και ίσως με τον Ούτκιν. Και ακόμα δεν ξέρουμε τι προέκυψε από τις συζητήσεις, που καταγράφηκαν σε βίντεο, μεταξύ του Πριγκόζιν, του αναπληρωτή υπουργού Αμυνας, Γιούνους-Μπεκ Γιεβκούροφ, και του αναπληρωτή αρχηγού του Γενικού Επιτελείου, στρατηγού Βλαντιμίρ Αλεξέεφ.

Πράγματι, το κενό πληροφοριών ήταν ολοκληρωτικό, καθώς οι ανταποκριτές κρατικών πρακτορείων Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης απουσίαζαν εμφανώς. Τίποτα από αυτά δεν μοιάζει με το είδος της επιδεικτικής ενότητας και συντονισμού που θα περίμενε κανείς να δει από ένα σχέδιο καθεστώτος για την καταπολέμηση μιας ανταρσίας.

Ο επόμενος εμφύλιος στη Ρωσία έχει ήδη ξεκινήσει

Ο Πούτιν είναι ο συγγραφέας της δικής του αποτυχίας. Η προπαγάνδα του Κρεμλίνου έχει δημιουργήσει εδώ και χρόνια έναν ψεύτικο και βρόμικο κόσμο στον οποίο η Ρωσία είναι υπέροχη και ο έξω κόσμος μια παρακμιακή απειλή. Η συνεχής αναφορά σε ψέματα γέννησε μια ατμόσφαιρα κυνισμού και απάθειας.

Ο Πριγκόζιν πέτυχε να αμβλύνει την αντίθεση στην εξουσία του Πούτιν, αλλά με τίμημα επίσης να διαβρώσει τη δική του υποστήριξη. Οι προοπτικές για τη Ρωσία είναι πλέον ζοφερές. Η πορεία του Πριγκόζιν στη Μόσχα μπορεί να απέτυχε, αλλά οι συνθήκες που την ενθάρρυναν παραμένουν. Αλλοι θα σκεφτούν τις πιθανότητές τους.

Πράγματι, όπως έχω ήδη γράψει, ο επόμενος εμφύλιος πόλεμος της Ρωσίας έχει ήδη ξεκινήσει. Αυτές οι συγκρούσεις είναι συνήθως ακατάστατες. Ξεκινούν με επεισόδια πολιτικής ανυπακοής, μετατοπίζοντας σε εξέγερση και στη συνέχεια πλήρους κλίμακας ένοπλες συγκρούσεις. Τελειώνουν με τους ηττημένους να πέφτουν στην αφάνεια, αντί να υπογράφουν μια επίσημη συνθηκολόγηση.

Το παρελθόν

Καθώς βαθαίνει, ο εμφύλιος πόλεμος της Ρωσίας είναι απίθανο να είναι μια εδαφική σύγκρουση, όπως στις μάχες που ακολούθησαν την επανάσταση των Μπολσεβίκων. Αυτός ήταν, επίσης, ένας ιδεολογικός αγώνας, μεταξύ των κομμουνιστών Κόκκινων και των μοναρχικών Λευκών. Τώρα είναι ανάμεσα σε γκάνγκστερ: Αντιμαχόμενες φυλές που θέλουν να κρατήσουν τον πλούτο τους και ίσως να κερδίσουν περιουσιακά στοιχεία από τους αντιπάλους τους. Από μια άποψη, αυτό θυμίζει τη δεκαετία του 1990, όταν οι ολιγάρχες κυβερνούσαν τη γη με τρομερές ιδιωτικές υπηρεσίες ασφαλείας που μπορούσαν να εκφοβίσουν και να κατασκοπεύσουν κατά βούληση.

Αυτή η εποχή τελείωσε με την άνοδο του Πούτιν. Αλλά οι νέοι διεκδικητές της εξουσίας έχουν όλο και περισσότερο πλήρους κλίμακας ιδιωτικούς στρατούς στη διάθεσή τους. Η εγχώρια κούρσα εξοπλισμών θα ενταθεί τώρα. Αυτό συνδυάζεται με την ανάγκη να βρεθεί ένας αποδιοπομπαίος τράγος για τον καταστροφικό πόλεμο στην Ουκρανία. Το φταίξιμο βουίζει γύρω από τη Μόσχα σαν… αστραπή ψάχνοντας κάπου να προσγειωθεί. Η επίσημη αφήγηση αποδίδει όλες τις αναποδιές στη διαβολική ικανότητα του ΝΑΤΟ να υποστηρίζει τους «ναζί» προστατευομένους του στο Κίεβο. Πολλοί μιλούν γι’ αυτό, αλλά λίγοι το πιστεύουν.

Ο τελευταίος ρόλος του Πούτιν στη ρωσική πολιτική μπορεί να είναι να κουβαλάει τα λάθη του, αφήνοντας τους άλλους να αντιμετωπίσουν το χάος. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει την πολιτική του κατάρρευση ή απλώς την υποβάθμισή του σε ένα χλευασμένο πρόσωπο, που προεδρεύει σε ένα σύστημα όπου η πραγματική εξουσία βρίσκεται αλλού. Ολα αυτά είναι σπουδαία νέα για την Ουκρανία. Οι προοπτικές είναι λαμπρές και για την εξελισσόμενη αντεπίθεση. Η καλύτερη ελπίδα για τον τερματισμό του πολέμου είναι μια στρατιωτική κατάρρευση του 1917, στην οποία η κακή λήψη αποφάσεων και οι στρατιωτικές αποτυχίες αλληλοενισχύονται, διαβρώνοντας το ρωσικό ηθικό, ίσως και καταστροφικά.

Ειδήσεις σήμερα