Η ομιλία Σολτς επιβεβαίωσε την ευθυγράμμιση της Γερμανίας με τη Γαλλία σε αυτό το θέμα, καθώς ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, έχει επίσης επανειλημμένα επικρίνει την ομοφωνία. Αλλά υπογράμμισε επίσης τον βαθμό στον οποίο η Ενωση πασχίζει να εξορθολογίσει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων για να ανταγωνιστεί αντιπάλους, όπως η Κίνα ή η Ρωσία, ένα πρόβλημα που είναι πιθανό να γίνει πιο έντονο στο μέλλον, καθώς ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός εντείνεται.

ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ της ομοφωνίας ήταν ανέκαθεν προβληματικό στην Ε.Ε., επειδή δίνει σε μεμονωμένα κράτη-μέλη υπερβολική διαπραγματευτική δύναμη σε τομείς όπως η εξωτερική πολιτική, η φορολογία και η διεύρυνση. Η πρόσφατη απειλή της Ουγγαρίας να ασκήσει βέτο στο εμπάργκο ολόκληρης της Ε.Ε. για το ρωσικό πετρέλαιο, εάν δεν της παρέχονταν εξαιρέσεις, ήταν μόνο η τελευταία σε έναν πολύ μακρύ κατάλογο κυβερνήσεων που δεσμεύονται να ασκήσουν βέτο στην ευρωπαϊκή πολιτική για να υπερασπιστούν τα εθνικά τους συμφέροντα. Για να γίνουν τα πράγματα ακόμη πιο απογοητευτικά, οι απειλές για βέτο εντός της Ε.Ε. μερικές φορές δεν συνδέονται καν με το υπό συζήτηση ζήτημα. Η Πολωνία, για παράδειγμα, άσκησε βέτο σε ένα σχέδιο για την εφαρμογή φορολογικής μεταρρύθμισης των επιχειρήσεων για να διαμαρτυρηθεί για την καθυστέρηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην εκταμίευση χρημάτων από το Ταμείο Ανάκαμψης για την Covid-19.

ΟΙ ΕΠΙΚΡΙΤΕΣ της ομοφωνίας υποστηρίζουν ότι καθιστά την ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική εξαιρετικά αναποτελεσματική, καθώς το μπλοκ αντιμετωπίζει θεσμικούς περιορισμούς που οι άλλες μεγάλες παγκόσμιες δυνάμεις (π.χ. Ρωσία, Κίνα) δεν έχουν να αντιμετωπίσουν. Οσο περισσότερο περιορίζεται η Ε.Ε. από τους μηχανισμούς ψηφοφορίας, λέει το επιχείρημα, τόσο πιο αντιδραστική θα είναι στα παγκόσμια γεγονότα και τόσο πιο αργή θα είναι στο να ανταποκριθεί στις προκλήσεις του αυξανόμενου γεωπολιτικού ανταγωνισμού. Οι υπερασπιστές της ομοφωνίας, από την πλευρά τους, υποστηρίζουν ότι αυτός ο μηχανισμός αποτελεί ασφαλιστική δικλίδα για τα μικρά κράτη-μέλη της Ε.Ε., που διαφορετικά θα ήταν όμηροι των αποφάσεων που λαμβάνουν τα παραδοσιακά «βαριά χαρτιά» του μπλοκ (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία). Η ομοφωνία, από αυτήν την άποψη, καθιστά το μπλοκ πιο δημοκρατικό, επειδή κάθε ψήφος μετράει.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ για τον Μακρόν και τον Σολτς είναι ότι η γαλλογερμανική συνεργασία αποτελεί αναγκαία, αλλά όχι ικανή συνθήκη για τη μεταρρύθμιση της Ε.Ε. Η αντικατάσταση της ομοφωνίας απαιτεί την τροποποίηση της ευρωπαϊκής συνθήκης, η οποία με τη σειρά της απαιτεί ομοφωνία. Αυτό σημαίνει ότι τα μικρά κράτη-μέλη της Ε.Ε. είναι πιθανό να αντιταχθούν στην προοπτική μεταρρύθμισης της συνθήκης που θα μπορούσε να μειώσει την ισχύ τους εντός του μπλοκ. Και, έτσι, η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι εγκλωβισμένη σε αυτό που έχω ήδη ονομάσει «παγίδα της ομοφωνίας».

ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ, η παγίδα της ομοφωνίας ανάγκασε τους ηγέτες της Ε.Ε. να γίνουν πιο δημιουργικοί στην αντιμετώπιση των απειλών βέτο. Ορισμένες σημαντικές αποφάσεις, όπως η δημιουργία ενός μόνιμου ταμείου διάσωσης για την Ε.Ε. το 2012, ελήφθησαν ως διακυβερνητικές συνθήκες μεταξύ των περισσότερων, αλλά όχι όλων, των κρατών-μελών. Αλλες αποφάσεις ελήφθησαν με την αλλαγή της νομικής φύσης του ζητήματος (για παράδειγμα, με το να χαρακτηριστεί μια φορολογική μεταρρύθμιση, η οποία απαιτεί ομοφωνία, ζήτημα ανταγωνισμού, το οποίο απαιτεί ειδική πλειοψηφία). Στην πραγματικότητα, η δημιουργία της ευρωζώνης -η μεγαλύτερη κοινωνική, πολιτική και οικονομική μεταρρύθμιση της Ε.Ε. κατά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες- ελήφθη με τη χρήση ενός νομικού μηχανισμού γνωστού ως «ενισχυμένη συνεργασία», σύμφωνα με τον οποίο ορισμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις επιτρέπεται να προχωρήσουν με τη διαδικασία της ολοκλήρωσης, ενώ σε άλλες δίνεται περισσότερος χρόνος για να προετοιμαστούν. Αλλά ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση, ο απώτερος στόχος ήταν, τελικά, να υπάρξει σύγκλιση σε όλα τα κράτη-μέλη (για παράδειγμα, οι χώρες που δεν ανήκουν σήμερα στην ευρωζώνη αναμένεται να υιοθετήσουν το κοινό νόμισμα κάποια στιγμή στο μέλλον).

ΟΙ ΕΠΙΛΟΓΕΣ, λοιπόν, της Ε.Ε. για να βγει από την παγίδα της ομοφωνίας είναι λίγες. Η πρώτη είναι η αλλαγή της συνθήκης. Θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι οι γεωπολιτικές κρίσεις αποτελούν την κύρια κινητήρια δύναμη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Από αυτήν την άποψη, ο πόλεμος στην Ουκρανία θα πρέπει να ωθήσει την Ε.Ε. προς την κατεύθυνση ομοσπονδιοποίησης σε θέματα όπως η εξωτερική πολιτική και η άμυνα για να ανταγωνιστεί καλύτερα χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα. Ωστόσο, ενώ πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, πιθανώς με επικεφαλής τη Γαλλία, θα προβάλουν αυτό το επιχείρημα τα επόμενα χρόνια, η αλλαγή της συνθήκης θα παραμείνει ανέφικτη, επειδή τα μικρότερα κράτη-μέλη θα συνεχίσουν να είναι επιφυλακτικά απέναντι σε οποιεσδήποτε μεταρρυθμίσεις που αποδυναμώνουν τη θέση τους στο μπλοκ. Επιπλέον, στα περιφερειακά κράτη-μέλη της Ε.Ε., η πρόταση αλλαγής της συνθήκης θα μπορούσε να ενισχύσει τα ευρωσκεπτικιστικά αισθήματα που καταγγέλλουν τον υποτιθέμενο γαλλογερμανικό ιμπεριαλισμό.

ΑΝ ΚΑΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ελπίδα για έξοδο από την παγίδα της ομοφωνίας, η στρατηγική αυτή θέτει επίσης μια υπαρξιακή απειλή για την Ευρωπαϊκή Ενωση, καθώς το μπλοκ θα μπορούσε να γίνει τόσο κατακερματισμένο εσωτερικά, ώστε να μην είναι πλέον δυνατή η συλλογική δράση. Εάν οι διαφορετικοί βαθμοί ολοκλήρωσης γίνουν ο κανόνας, μια πιο ευέλικτη προσέγγιση της ένταξης θα μπορούσε να οδηγήσει στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που επρόκειτο να επιτύχει, καθιστώντας την Ε.Ε. ακόμη πιο χαοτική και ευάλωτη στην πίεση των αντιπάλων της. Και αυτό μπορεί να μη γίνει αντιληπτό μέχρι να είναι πολύ αργά, πράγμα που σημαίνει ότι η συνταγή για τον εξορθολογισμό της λήψης αποφάσεων με την παράκαμψη της παγίδας της ομοφωνίας θα μπορούσε να αποτελέσει την καταστροφή της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αν γίνει ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.

Ειδήσεις σήμερα

Πετράλωνα: Τούρκος υπήκοος το θύμα – Ερευνάται η σχέση του με τους πυροβολισμούς στην πλατεία Βάθης

Η λίστα με τα μέτρα της ΔΕΘ για στήριξη σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά