Στις 3 Ιουνίου, οι ενεργειακές εταιρίες Total, China National Petroleum Corp. (CNPC) και Petropars υπέγραψαν μια συμφωνία αξίας περίπου 4,9 δισ. δολαρίων για την 11η φάση ανάπτυξης του κοιτάσματος φυσικού αερίου του οικοπέδου South Pars στον Περσικό Κόλπο.

Η συμφωνία αυτή αποτελεί την πρώτη από τις πολλές με ξένους επενδυτές που -πιθανότατα- θα ολοκληρώσει το Ιράν τους επόμενους μήνες. Ωστόσο, η επόμενη πρόκληση για τις ξένες ενεργειακές εταιρίες θα είναι να καθοδηγήσουν το περίπλοκο και πολιτικοποιημένο εσωτερικό περιβάλλον της χώρας. Μια πρόκληση για την οποία η Total και η CNPC ελπίζουν ότι ο Ιρανός εταίρος τους, Petropars, θα τους βοηθήσει.

Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ικανοποιεί τις προεκλογικές υποσχέσεις του Ιρανού προέδρου Χασάν Ρουχάνι για έναρξη επενδύσεων στους τομείς του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, αφότου υπήρξε χαλάρωση των κυρώσεων μετά την πυρηνική συμφωνία του Ιράν με τις δυνάμεις της Δύσης τον Ιανουάριο του 2016. Ωστόσο, η προσέλκυση επενδύσεων απαιτεί πλήρη αναδιαμόρφωση των συμβάσεων που προσφέρει το Ιράν σε ξένες εταιρίες.

Μετά την Ιρανική Επανάσταση, η χώρα είχε μια εθνικιστική προσέγγιση στους ενεργειακούς της πόρους, περιορίζοντας τις διεθνείς επενδύσεις στους προαναφερόμενους τομείς. Πριν από τις συμβάσεις ιρανικού πετρελαίου (the Iranian Petroleum Contract-IPC), το Ιράν χρησιμοποιούσε συμβάσεις «επαναγοράς» με διεθνείς πετρελαϊκές εταιρίες, μια στρατηγική που περιόριζε το ενδιαφέρον των ξένων.

ΣΥΜΦΩΝΑ ME τις συμβάσεις επαναγοράς, οι ξένοι επενδυτές έπαιρναν μια σταθερή τιμή, με βάση το αναμενόμενο αναπτυξιακό κόστος του πεδίου συν ένα πάγιο τέλος. Μετά την ανάπτυξη του έργου, το Ιράν αγόραζε πίσω το οικόπεδο και το λειτουργούσε μόνο του. Κάτι τέτοιο δεν ήταν ελκυστικό για τις πετρελαϊκές εταιρίες, καθώς τους έφερνε σε δύσκολη -οικονομικά- θέση, όταν το κόστος ανάπτυξης ήταν υψηλότερο από το αναμενόμενο.

Επίσης, αν οι τιμές του πετρελαίου αυξάνονταν και μεγάλωνε η αξία του οικοπέδου πριν από την ολοκλήρωσή του, το περιθώριο κέρδους της εταιρίας δεν κλιμακωνόταν αναλογικά. Ενώ οι δημοσιονομικοί όροι αυτών των συμφωνιών ήταν επωφελείς για το Ιράν, εντούτοις ήταν κακώς δομημένοι για τα γιγαντιαία πεδία πετρελαίου και φυσικού αερίου που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής της χώρας, ενώ χρειάζονται βελτιωμένες τεχνικές για την εξόρυξη μεγαλύτερης ποσότητας αργού πετρελαίου, τεχνικές που απαιτούν τη δυτική τεχνολογία.

ΤΟ ΝΕΟ ΜΟΝΤΕΛΟ συμβάσεων του Ιράν έχει σχεδιαστεί για να καλύψει αυτά τα θέματα. Η συμφωνία της Total, για παράδειγμα, θα διαρκέσει 20 χρόνια, με πιθανή παράταση πενταετίας, εάν καθίστανται αναγκαίες οι βελτιωμένες τεχνικές για την εξόρυξη μεγαλύτερης ποσότητας αργού πετρελαίου. Εντός τεσσάρων ετών αναμένεται να ξεκινήσει η παραγωγή, ενώ η απόσβεση του κόστους ανάπτυξης για την κοινοπραξία με επικεφαλής την Total αναμένεται να γίνει μέσα σε δέκα χρόνια.

Επιπλέον, η πληρωμή στην κοινοπραξία βασίζεται στα επίπεδα παραγωγής, στις τιμές του πετρελαίου και στο πόσο σύνθετο είναι το πεδίο ανάπτυξης. Εξακολουθεί να είναι ένα μοντέλο σύμβασης του τύπου «Πρώτο το Ιράν», ωστόσο είναι πολύ πιο πιθανό να προσελκύσει περαιτέρω επενδυτικές συμφωνίες με διεθνείς πετρελαϊκές εταιρίες, όπως αυτή που ελπίζει να υπογράψει το Ιράν για το οικόπεδο South Azadegan.

ΓΙΑ ΤΟ ΙΡΑΝ, το άνοιγμα του ενεργειακού του τομέα στις ξένες επενδύσεις χτυπά στην καρδιά της εσωτερικής διαμάχης για επιρροή. Η ιδιοκτησία των ενεργειακών πόρων του Ιράν από ξένους απαγορεύεται σύμφωνα με το Σύνταγμα της χώρας. Οι μνήμες από το υποστηριζόμενο από τη Δύση πραξικόπημα του 1950 εναντίον του τότε ηγέτη Μοχαμάντ Μοσαντέκ για την αποκατάσταση του σάχη και τη διασφάλιση της δυτικής πρόσβασης στο ιρανικό πετρέλαιο παίζουν μεγάλο ρόλο στην αντιδυτική ιδεολογία της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

Επιπλέον, εξαιτίας των περιορισμένων επενδύσεων στον ενεργειακό τομέα του Ιράν και, πιο πρόσφατα, των κυρώσεων, πολλές ελίτ με πολιτικές διασυνδέσεις έχουν δημιουργήσει εκεί οικονομικά συμφέροντα. Αυτό ίσχυε ιδιαίτερα όταν πρόεδρος ήταν ο Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ, ο οποίος έδωσε στο τεράστιο δίκτυο επιχειρήσεων της Ισλαμικής Επαναστατικής Φρουράς (IRGC) προνομιακή πρόσβαση στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Καθώς επιστρέφουν οι διεθνείς επενδυτές, οι ομάδες αυτές θα αντισταθούν προκειμένου να προστατεύσουν τα οικονομικά τους συμφέροντα. Καθώς η δεύτερη θητεία του Ρουχάνι πλησιάζει στο τέλος της και η Ισλαμική Επαναστατική Φρουρά ανυπομονεί για τις εκλογές του 2021, η αντίδραση αυτή μόνο θα αυξηθεί.

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ παρατάξεις και οι διεθνείς επιχειρήσεις είναι σίγουρες ότι οι κυρώσεις θα μείνουν μακριά. Ο Λευκός Οίκος συνεχίζει να αναθεωρεί τη συμφωνία πυρηνικής ενέργειας με το Ιράν, αλλά είναι απίθανο να επαναφέρει τις κυρώσεις που έχει καταργήσει η εν λόγω συμφωνία. Αντ’ αυτού, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα επιβάλουν νέες, πιο στοχευμένες κυρώσεις. Αυτό σημαίνει ότι, προς το παρόν, το Ιράν μπορεί ακόμη να πιέζει για επενδύσεις και, όπως αποδεικνύει η συμφωνία τους με την Total, υπάρχει ενδιαφέρον από ξένες εταιρίες.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής