Ευρωπαίοι ηγέτες, από το φθινόπωρο, ήδη έχουν προωθήσει, μαζί με τους περιορισμούς, τον υποχρεωτικό εμβολιασμό για υγειονομικούς και άλλες επαγγελματικές κατηγορίες, καθώς και για συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες που είναι πιο ευάλωτες στη νόσο Covid-19. Η ταχύτατη εξάπλωση της μετάλλαξης «Ομικρον» και η αντίσταση στον εμβολιασμό που προβάλλουν τμήματα της κοινωνίας φαίνεται πως οδηγούν τις κυβερνήσεις σε νέες πρωτοβουλίες, στενεύοντας ασφυκτικά τα περιθώρια για τους ανεμβολίαστους.

Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, έκανε ξεκάθαρο πως θέλει να εκνευρίσει τους ανεμβολίαστους και να επιβάλει περισσότερους περιορισμούς για να προστατευτεί η πλειονότητα των πολιτών που εμβολιάστηκε. Στη χώρα, το 74% των πολιτών έχει εμβολιαστεί με δύο δόσεις και η το 36% με την τρίτη. Την επόμενη εβδομάδα, η είσοδος σε συναυλίες, αθλητικά γεγονότα, πτήσεις, υπεραστικά τρένα, καφέ, μπαρ θα γίνεται μόνο με τον πλήρη εμβολιασμό των πολιτών. Ο πρωθυπουργός, Ζαν Καστέξ, έχει δηλώσει πως δεν εξετάζεται η υποχρέωση του εμβολιασμού, καθώς υπάρχουν δυσκολίες στον έλεγχο συμμόρφωσης με το «πάσο υγείας».

Επί του παρόντος, μόνο η Αυστρία (αναμένεται άρση του λοκντάουν) έχει ανακοινώσει υποχρεωτικό εμβολιασμό για όλους τους πολίτες άνω των 14 ετών, ενώ σε διαφορετική περίπτωση θα πληρώνουν πρόστιμο 3.600 ευρώ ανά τρίμηνο. Στη Γερμανία και την Τσεχία έχει ανοίξει η συζήτηση για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό. Ο Γερμανός καγκελάριος, Ολαφ Σολτς, το είχε απορρίψει προεκλογικά, ωστόσο πλέον τίθεται στο τραπέζι των συνομιλιών με τους πρωθυπουργούς των κρατιδίων. Ενα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση έγινε χθες, οπότε ανακοινώθηκε η γενική εφαρμογή του κανόνα «2G+». Βάσει αυτού προβλέπεται η πρόσβαση πολιτών σε χώρους εστίασης μόνο για εμβολιασμένους και ιαθέντες με αρνητικό ράπιντ τεστ 24ώρου (εξαιρούνται όσοι έχουν λάβει την τρίτη δόση).

Αποφασιστικά μέτρα αποφάσισε να πάρει και η Ιταλία, που από τον επόμενο μήνα καθιστά υποχρεωτικό τον εμβολιασμό για τους πολίτες άνω των 50 ετών. Στη χώρα έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή η χρήση του «σούπερ πράσινου πάσου» που αφορά όσους έχουν εμβολιαστεί και όσους έχουν νοσήσει και επιτρέπει σε δημόσιους και ιδιωτικούς υπαλλήλους να πηγαίνουν στη δουλειά τους. Η Ιταλία ήταν από τις πρώτες χώρες που υιοθέτησαν το «υγειονομικό πιστοποιητικό» ενώ στη συνέχεια ακολούθησαν κι άλλες χώρες -ακόμη και οι πιο διστακτικές σκανδιναβικές- που αναγκάστηκαν να θέσουν σε εφαρμογή το «χαρτί» του Covid pass για να αποφύγουν περιοριστικά μέτρα τύπου λοκντάουν.

Σε κάποιες χώρες οι κυβερνήσεις επιλέγουν τα χρηματικά «μπόνους» για όσους εμβολιάζονται. Στη Σλοβακία, όποιος πολίτης άνω των 60 και έκανε την πρώτη δόση ως τα Χριστούγεννα θα έπαιρνε επιταγή voucher 500 ευρώ. Οι Λιθουανοί άνω των 75 ετών που θα κάνουν την τρίτη δόση ως τις 31 Μαρτίου θα πάρουν 100 δολάρια.

Δεν είναι ακόμη γνωστός ο αντίκτυπος του υποχρεωτικού εμβολιασμού – αν θα ενισχύσει τα ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης ή θα επιδεινώσει το κλίμα διχασμού και δυσπιστίας. «Υπάρχουν μέρη όπου το χαμηλό ποσοστό εμβολιασμού συνδυάζεται με τη μειωμένη εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση», σημειώνει η καθηγήτρια Λόρενς Γιανγκ του Πανεπιστημίου του Γουόργουικ στο επιστημονικό περιοδικό «The Lancet», υπενθυμίζοντας τις πορείες διαμαρτυρίας που οργανώνονται κατά καιρούς σε ευρωπαϊκές πόλεις. Οσοι τάσσονται υπέρ των υγειονομικών πιστοποιητικών (μόνο με εμβολιασμό) σημειώνουν πως η αυστηροποίηση του πλαισίου για την είσοδο των πολιτών σε διάφορους χώρους οδηγεί σε αύξηση των εμβολιασμών – όπως έδειξαν η Αυστρία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ελλάδα. Από την άλλη, οι επικριτές τονίζουν πως τέτοια μέτρα περιθωριοποιούν και στιγματίζουν μερίδα του πληθυσμού.

Ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στην Ευρώπη, Χανς Κλούγκε, έχει ξεκαθαρίσει πως «ο υποχρεωτικός εμβολιασμός θα πρέπει να είναι η τελευταία λύση όταν όλες οι άλλες επιλογές για την ενίσχυση της εμβολιαστικής κάλυψης έχουν αποτύχει».