Κατά την εισήγησή του ο πρόεδρος Γιούνκερ αναρωτήθηκε που πάει η Ευρώπη, τονίζοντας πως κύριες προκλήσεις της, πέραν των οικονομικών, είναι η άνιση κατανομή του πλούτου που φέρνει η παγκοσμιοποίηση, η τρομοκρατία και οι αλλαγές στη ζωή των πολιτών. Τα εμπόδια αυτά για τον Ζαν Κλόντ Γιούνκερ είναι μεν σημαντικά, αλλά «όχι ανυπέρβλητα» και πρέπει να ξεπεραστούν, αν είναι η Ευρώπη να συνεχίσει.

Ο πρόεδρος Γιούνκερ στη συνέχεια τόνισε πως «πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τι μπορεί να προσφέρει η Ευρωπαϊκή Ένωση και τι δεν μπορεί», καθώς συχνά πολλοί πολίτες έχουν τεράστιες προσδοκίες από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, για ζητήματα των οποίων αρμόδια είναι τα κράτη-μέλη, οδηγώντας στο λεγόμενο «Brussels bashing», δηλαδή το να πέφτει όλο το φταίξιμο για κάθε πρόβλημα στις Βρυξέλλες.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα που έδωσε είναι αυτό της νεανικής ανεργίας, όπου η Επιτροπή δέχεται διαρκώς πυρά, όταν το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να καθοδηγήσει κάποια κοινοτικά κονδύλια και να δώσει κίνητρα σε επιχειρήσεις, έχοντας δηλαδή ένα κλάσμα των δυνατοτήτων των κρατών μελών.

Αναφορικά με τα διαφορετικά σενάρια που προτάσσει η Λευκή Βίβλος, ο Λουξεμβούργιος πρόεδρος τόνισε πως μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων θα κάνει την Ευρώπη «πολύπλοκη και δυσνόητη», αλλά θα μπορούσε να αποτελέσει μια λύση, όπου κράτη προπομποί θα δίνουν το παράδειγμα στα υπόλοιπα μέλη.

Ειδική αναφορά έκανε στο πέμπτο σενάριο, που προβλέπει πολύ περισσότερη Ευρώπη, λέγοντας πως κάτι τέτοιο θα ενδυνάμωνε την Ένωση και θα της έδινε περισσότερους πόρους για να διαχειριστεί θέματα όπως η κλιματική αλλαγή, η βιώσιμη ανάπτυξη και η άμυνα.

Απέκλεισε πάντως το δεύτερο σενάριο ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, που προβλέπει την διασφάλιση της ενιαίας αγοράς και μόνο, ξεκαθαρίζοντας πως η Ένωση είναι κάτι παραπάνω από απλά μια ζώνη ελευθέρου εμπορίου.

Σε κάθε περίπτωση, ο πρόεδρος Γιούνκερ τόνισε πως «η Επιτροπή δεν επιβάλει ούτε επιτάσσει, ακούει».

Αναφορικά με τις επικείμενες ευρωεκλογές το 2019, ο πρόεδρος Γιούνκερ επανέλαβε πως δεν θα επιχειρήσει να κρατήσει τη θέση του και τόνισε την σημασία του να εκλέγεται ο πρόεδρος της Κομισιόν κατευθείαν από τους ψηφοφόρους και να μην είναι το αποτέλεσμα μιας γραφειοκρατικής συμφωνίας.

Δεν έχασε την ευκαιρία να κάνει κριτική στην Τουρκία, θέλοντας να δείξει τις δομικές διαφορές αξιών μεταξύ ΕΕ και υπόλοιπου κόσμου, τονίζοντας πως «είναι αδιανόητο να φυλακίζονται Γερμανοί δημοσιογράφοι, γιατί τόλμησαν να πουν αυτά που όφειλαν να πουν».

Ολοκληρώνοντας, ο πρόεδρος της Επιτροπής είπε πως «η ΕΕ παραμένει μια μεγάλη φιλοδοξία που έχει παρελθόν και μέλλον και η επιλογή ενός διαφορετικών δρόμων δείχνει πως η μοίρα της ΕΕ των 27 είναι στα χέρια μας και παράλληλα πως είναι θέμα καρδιάς και αξιών που δίνουν την πραγματική διάσταση στους λόγους που τα Ευρωπαϊκά κράτη συνεργάζονται».

Παρουσίαση της Λευκής Βίβλου και σενάρια

Η Λευκή Βίβλος αποτελεί την εκκίνηση μιας πολύμηνης διαδικασίας για την αποσαφήνιση της μελλοντικής πορείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η Βίβλος, η οποία αρχικά τονίζει τα επιτεύγματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά τη διάρκεια των 60 ετών ζωής της, εστιάζει στην διασφάλιση της ειρήνης στην Ήπειρο αναγνωρίζοντας όμως πως και προβλήματα υπάρχουν και οι νεότερες γενιές θεωρούν την ειρήνη ως κάτι δεδομένο.
Για τον λόγο αυτό η Επιτροπή θα παρουσιάσει στους ηγέτες οι οποίοι θα συναντηθούν στη Ρώμη στις 25 Μαρτίου για την ιστορική επέτειο των 60 χρόνων από τις Συνθήκες της Ρώμης, πέντε αρχικές προτάσεις ως προς τη μορφή που θα πρέπει να λάβει η ΕΕ τα επόμενα έτη, έτσι ώστε να ανακτήσει την αξιοπιστία της και να προσθέτει αξία στις ζωές των πολιτών της.

Οι προτάσεις για τα 27 πλέον μέλη της ΕΕ (πλην του Ηνωμένου Βασιλείου) είναι τα εξής:

1) Συνέχεια ως έχει

Η πρώτη πρόταση αφορά την συνέχιση της υφιστάμενης πορείας της ΕΕ, όπου συνεχίζεται η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που συμφωνήθηκαν στην άτυπη Σύνοδο της Μπρατισλάβα το 2016 και στην «Νέα Εκκίνηση της Ευρώπης» το 2014. Βασικοί τομείς της είναι η συνέχεια της προσπάθειας για τη δημιουργία δουλειών και ανάπτυξης όπως σήμερα, όμως βασικό μειονέκτημα αποτελεί η πιθανότητα περαιτέρω αποσταθεροποίησης σε περίπτωση νέων κρίσεων.

2) Μόνο Κοινή Αγορά

Η δεύτερη πρόταση είναι πιο μινιμαλιστική, προτείνοντας την έμφαση μόνο στην Κοινή Αγορά χωρίς περεταίρω δράσεις της ΕΕ. Αυτό σημαίνει πως τα κράτη μέλη δεν θα συναποφασίζουν σε άλλα θέματα εκτός από τις βασικές αρχές της κοινής αγοράς και του ελευθέρου εμπορίου. Αν και η ΕΕ θα είναι πολύ πιο απλή, το βασικό αρνητικό είναι πως δεν θα υπάρχει ουσιαστική συνεργασία μεταξύ των Ευρωπαϊκών Κρατών σε οποιοδήποτε ζήτημα.

3) Ευρώπη πολλαπλών ταχυτήτων

Η τρίτη πρόταση έχει να κάνει με την διατήρηση της συνοχής της ΕΕ των 27, με την δημιουργία υποομάδων μεταξύ των κρατών μελών που θέλουν να έχουν στενότερη συνεργασία μεταξύ τους. Επικαλούμενα την πρόνοια της «ενισχυμένη συνεργασία», τα κράτη μέλη θα μπορούν να έχουν στενότερους πυρήνες συνεργασίας μεταξύ τους. Με αυτό το τρόπο τα κράτη που θέλουν να κάνουν βήματα προς οποιαδήποτε κατεύθυνση είναι ελεύθερα να το πράξουν χωρίς να χρειάζεται η σύμφωνη γνώμη όλων των μελών. Φυσικά το αρνητικό είναι ότι θα δημιουργηθεί μια ΕΕ πολλών ταχυτήτων όπου κάποια μέλη θα μείνουν πίσω από τα άλλα.

4) Λιγότερή Ευρώπη, με περισσότερα αποτελέσματα σε επιλεγμένους τομείς

Η τέταρτη πρόταση προβλέπει την έμφαση της ΕΕ στους τομείς που θεωρεί πως είναι πιο παραγωγική, αφήνοντας τους υπόλοιπους τομείς στην απόλυτη ευθύνη των κρατών μελών. Η ερώτηση σε αυτό το σημείο είναι φυσικά ποιοι είναι αυτοί οι τομείς και ποιος τους αποφασίζει

5) Πολύ περισσότερη Ευρώπη

Η τελευταία πρόταση αποτελεί και την πιο φιλόδοξη, καθώς οραματίζεται μια πολύ διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση, με πολύ μεγαλύτερη δύναμη αποφάσεων και συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών. Αυτό σημαίνει πως ως το 2025 η ΕΕ θα μιλάει ως μία οντότητα και προτεραιότητα της η άμυνα και η ασφάλεια. Παράλληλα με πλήρη συμβατότητα με το ΝΑΤΟ θα δημιουργηθεί μια Ευρωπαϊκή Αμυντική Ένωση η οποία θα ενισχύει την ασφάλεια και την άμυνα των κρατών μελών.
Η Επιτροπή δεν λαμβάνει επισήμως θέση ως προς τις προτιμήσεις της και μέχρι το τέλος Ιουνίου η θα εγκρίνει πέντε έγγραφα με ανάλυση των βασικών τομέων, αλλά και τις σκέψεις της για τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν.