Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος

Ιστορικά, οι προσφυγικές ροές παρέχουν πληροφορίες για το πού θα μπορούσαν να περάσουν οι Αφγανοί μέσα στους επόμενους μήνες, δείχνοντας τη μεγάλη πλειονότητά τους να καταλήγει στο Πακιστάν και στο Ιράν. Η Ευρώπη έχει διαχρονικά φιλοξενήσει 557 χιλιάδες Αφγανούς, εκ των οποίων μάλιστα το ένα τρίτο στη Γερμανία. Συνολικά, οι ΗΠΑ διαχρονικά φιλοξένησαν στο παρελθόν μικρό αριθμό Αφγανών, ενώ από τα 3 εκατομμύρια Αφγανούς που εκτοπίστηκαν στο παρελθόν, το Πακιστάν φιλοξένησε 1,4 εκατ., ενώ το Ιράν φιλοξένησε περίπου 780 χιλ.

Οι Αφγανοί που είναι εκτοπισμένοι στο εξωτερικό είναι πρόσφυγες εγγεγραμμένοι στην Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Βάσει της έκθεσης, η έντονη ξηρασία στο Αφγανιστάν, η χαοτική οικονομική κατάσταση, ως και η πανδημία Covid-19 πιθανότατα να επιτείνουν την προσφυγική κρίση, ενώ μέσα στην εδαφική επικράτεια του Αφγανιστάν αυξάνεται ο αριθμός των εσωτερικά εκτοπισμένων. Οι επιχειρήσεις των Ταλιμπάν που άρχισαν πριν από πέντε μήνες μέχρι σήμερα δεν παρέχουν μια πλήρη εικόνα των εσωτερικά εκτοπισμένων.

Πολλοί από αυτούς δεν έχουν πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη, ως και επαρκή τροφή και στέγη. Από τους Αφγανούς που εγκαταλείπουν τη χώρα τους, οι περισσότεροι θα περάσουν από τα χερσαία σύνορα στο γειτονικό Ιράν και το Πακιστάν. Το 2020, υπήρχαν 2,2 εκατομμύρια εγγεγραμμένοι Αφγανοί πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο σε αυτές τις δύο χώρες, που αριθμητικά αντιστοιχούν σχεδόν στο 80% του παγκόσμιου συνόλου των Αφγανών προσφύγων. Το Ιράν και το Πακιστάν αντιστέκονται μέχρι στιγμής στην παροχή φιλοξενίας περισσότερων εκτοπισμένων Αφγανών, κλείνοντας ορισμένα σημεία διέλευσης στην παραμεθόριο ζώνη (π.χ. στην Μπολντάκ-Τορκχάμ κ.ά.) ενώ επισημαίνουν ότι θα απελάσουν Αφγανούς μετανάστες χωρίς χαρτιά. Αλλά οι φτωχότεροι Αφγανοί δεν έχουν άλλη επιλογή, αφού υπάρχει έλλειψη πρόσβασης σε διαβατήρια και βίζες για επιτρεπόμενα ταξίδια, ενώ ορισμένοι θα ωθηθούν να μετακομίσουν σε αυτές τις δύο χώρες χρησιμοποιώντας ανεπίσημες μεθοριακές διαβάσεις.

Πριν από την τρέχουσα κρίση στο Αφγανιστάν, ένας μεγαλύτερος αριθμός Αφγανών -εβδομήντα έξι χιλιάδες- εισήλθε στις Ηνωμένες Πολιτείες με ειδικές θεωρήσεις μεταναστών (SIV), οι οποίες είναι διαθέσιμες σε άτομα που συνεργάστηκαν με τα αμερικανικά στρατεύματα και τις οικογένειές τους κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο δεκαετιών που είχαν αναπτυχθεί στη χώρα στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Μερικοί από τους ογδόντα χιλιάδες μη Αμερικανούς πολίτες που εκκενώθηκαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες τις τελευταίες εβδομάδες από το αεροδρόμιο της Καμπούλ έχουν ήδη ή είναι επιλέξιμοι για SIV.

Ωστόσο, το μέλλον τους παραμένει ασαφές, αφού αρκετές χιλιάδες που εκκενώθηκαν και έφθασαν μέσω Κατάρ και Γερμανίας στις Ηνωμένες Πολιτείες στεγάζονται προσωρινά σε πολύ σημαντικές στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ σε αμερικανικό και ευρωπαϊκό έδαφος. Αξιωματούχοι σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι απρόθυμοι να υποδεχθούν περισσότερους Αφγανούς πρόσφυγες, φοβούμενοι την επανάληψη του 2015, όταν 1,3 εκατ. μετανάστες -σχεδόν 200.000 από αυτούς Αφγανοί- ζήτησαν άσυλο ή προσπαθούσαν να περάσουν στην Κεντρική Ευρώπη. Σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν τους πρόσφυγες να φτάσουν στην Ευρώπη, οι υπουργοί Εσωτερικών της Ε.Ε. δεσμεύτηκαν να ενισχύσουν την οικονομική βοήθεια προς το Ιράν, το Πακιστάν και σε άλλες χώρες (π.χ. Ουζμπεκιστάν). Ωστόσο, η Γαλλία και η Γερμανία, που συνολικά από το 2015 φιλοξένησαν περισσότερους από 180.000 Αφγανούς πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο το 2020, είναι μεταξύ των λίγων κρατών που έχουν επιδείξει διάθεση να φιλοξενήσουν πρόσφυγες από την τρέχουσα και εν εξελίξει έξοδο.

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου