Η προτροπή αυτή γίνεται στο πλαίσιο της τέταρτης ετήσιας έκθεσης της Κομισιόν για τη λειτουργία του καθεστώτος απαλλαγής από την έκδοση βίζας υπηκόων πέντε χωρών των Δυτικών Βαλκανίων (Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία, Μαυροβούνιο, Σερβία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη), καθώς επίσης Γεωργία, Μολδαβία και Ουκρανία. Εχει στόχο την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος.

Η τέταρτη έκθεση αναλύει τα όσα μεσολάβησαν τους τελευταίους 12 μήνες σχετικά με τη λειτουργία του καθεστώτος απαλλαγής, ενώ γίνονται ειδικές επισημάνσεις για την πρόοδο που επιτεύχθηκε σε κάθε χώρα. Η Ε.Ε. έχει καταργήσει τη χορήγηση βίζας για ταξίδια που αφορούν υπηκόους 61 τρίτων χωρών, μεταξύ των οποίων και των προαναφερόμενων.

Η κεντρική διαπίστωση της φετινής έκθεσης είναι ότι όλες οι χώρες που αξιολογήθηκαν έχουν λάβει μέτρα για να ανταποκριθούν στις συστάσεις που διατυπώθηκαν στην προηγούμενη έκθεση και εξακολουθούν να πληρούν τις απαιτήσεις ελευθέρωσης του καθεστώτος των θεωρήσεων.

Ωστόσο, και οι 8 χώρες πρέπει να συνεχίσουν να λαμβάνουν περαιτέρω μέτρα στους εξής τομείς:

– Στην αποτελεσματική καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, της οικονομικής απάτης και της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, ιδίως μέσω του καλύτερου συντονισμού μεταξύ των υπηρεσιών επιβολής του νόμου.

– Στην καταπολέμηση της διαφθοράς στα υψηλά κλιμάκια, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις εξακολουθεί να παρεμποδίζεται λόγω της περιορισμένης ικανότητας και του νομικού καθεστώτος των αρμόδιων υπηρεσιών, καθώς και λόγω του μικρού αριθμού καταδικαστικών αποφάσεων στις υποθέσεις διαφθοράς που παραπέμπονται σε δίκη (ιδίως στη Μολδαβία και την Ουκρανία).

– Οι χώρες που είναι απαλλαγμένες από την υποχρέωση θεώρησης και οι οποίες χορηγούν υπηκοότητα ως αντάλλαγμα για επενδύσεις θα πρέπει να καταργήσουν αποτελεσματικά τα εν λόγω καθεστώτα, ώστε να αποτρέπεται το ενδεχόμενο υπήκοοι άλλων χωρών που υπόκεινται σε υποχρέωση θεώρησης να παρακάμπτουν την κοινοτική διαδικασία χορήγησης θεωρήσεων βραχείας διαμονής.

Αναφορικά με την Αλβανία, η έκθεση αναφέρει ότι τα Τίρανα συνέχισαν να αναλαμβάνουν δράση στους τομείς της μετανάστευσης, υιοθετώντας μια ολοκληρωμένη στρατηγική διαχείρισης των συνόρων τον Δεκέμβριο 2020, ενώ ο νέος νόμος για το άσυλο τον Φεβρουάριο 2021 φέρνει την αλβανική νομοθεσία πιο κοντά στο κεκτημένο της Ε.Ε. και τα διεθνή πρότυπα. Σύμφωνα με την έκθεση, τα κράτη-μέλη αναφέρουν γενικά καλή συνεργασία με την Αλβανία στον τομέα της μετανάστευσης και διαχείρισης των συνόρων, καθώς και της επανεισδοχής.

Η έκθεση καλεί την Αλβανία να ευθυγραμμίσει πλήρως την πολιτική θεωρήσεων με τον κοινοτικό κατάλογο των τρίτων χωρών, των οποίων οι υπήκοοι υπόκεινται σε θεώρηση για σύντομη διαμονή στην Ε.Ε. Ζητείται επίσης η συνεργασία των αλβανικών Αρχών με τα κράτη-μέλη, ώστε να περιοριστεί ο αριθμός των Αλβανών υπηκόων που ζητούν αβάσιμα άσυλο στην Ε.Ε. Καλείται επίσης η Αλβανία να ενισχύσει την πρόληψη και καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος. Τέλος, ζητείται στο πλαίσιο του νέου αλβανικού νόμου για την ιθαγένεια να αποφευχθεί η υιοθέτηση καθεστώτος ιθαγένειας επενδυτών.

Σε σχέση με τη Βόρεια Μακεδονία, η έκθεση αναφέρει ότι η χώρα αυτή έχει λάβει μέτρα για την αντιμετώπιση των περυσινών συστάσεων της Επιτροπής. Ωστόσο, όπως τονίζει, απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες στους τομείς της διαχείρισης της μετανάστευσης, της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος, καθώς και σχετικά με απόκτηση ιθαγένειας για ειδικό οικονομικό συμφέρον. Την αποτελεσματική κατάργηση του καθεστώτος ιθαγένειας επενδυτών ζητάει η Κομισιόν και από την κυβέρνηση του Μαυροβουνίου.

  Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Ε.Ε. μπορεί ανά πάσα στιγμή να αναστείλει το μηχανισμό απαλλαγής από έκδοση βίζας, εάν διαπιστωθεί μια από τις παρακάτω παραβιάσεις της συμφωνίας και δεν ληφθούν άμεσα μέτρα από την ενδιαφερόμενη τρίτη χώρα:

– σημαντική αύξηση (άνω του 50 %) του αριθμού των ατόμων που φθάνουν παράτυπα από χώρες στις οποίες ισχύει το καθεστώς απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που διαπιστώνεται ότι διαμένουν παράτυπα και των προσώπων στα οποία απαγορεύεται η είσοδος στα σύνορα,

– σημαντική αύξηση (άνω του 50 %) του αριθμού των αιτήσεων ασύλου από χώρες με χαμηλό ποσοστό αναγνώρισης (περίπου 3-4%),

– μείωση της συνεργασίας στον τομέα της επανεισδοχής,

– αυξημένος κίνδυνος για την ασφάλεια των κρατών-μελών, περίπτωση που αφορά τα καθεστώτα χορήγησης ιθαγένειας σε αμφιλεγόμενους επενδυτές τρίτων χωρών.