«Αυτοί που δεν αντιδρούν έναντι της ισλαμοφοβίας στις χώρες τους (…) επιτίθενται κατά της βούλησης της Τουρκίας να ασκεί τα κυριαρχικά δικαιώματά της», είπε ο Ερντογάν κατά τη διάρκεια μιας τελετής, μέσω τηλεδιάσκεψης.

«Λάβαμε αυτήν την απόφαση όχι σε σχέση με όσα οι άλλοι λένε, αλλά σε σχέση με τα δικαιώματά μας, όπως το κάναμε στη Συρία, στη Λιβύη και αλλού», συμπλήρωσε.

Έντονη αντίδραση της Ελλάδας για την Αγία Σοφία: Ο Μητσοτάκης ξεκινά διεθνείς τηλεφωνικές επαφές

Τηλεφωνικές επαφές σε διεθνές επίπεδο ξεκινά ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης.

Οι τηλεφωνικές επαφές ξεκινούν στο πλαίσιο αντιδράσεων της Ελλάδας για την απόφαση της Τουρκίας να μετατραπεί σε τζαμί η Αγία Σοφία.

Νωρίτερα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στέλιος Πέτσας τόνισε πως «θα κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να υπάρξουν συνέπειες για την Τουρκία».

Σημείωσε, δε, ότι «υπάρχουν κυρώσεις που πονάνε και αυτό θα προσπαθήσουμε να κάνουμε με τη μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα».

«Όλα είναι πάνω στο τραπέζι και το ενδεχόμενο των κυρώσεων όχι μόνο από την Ευρώπη αλλά και από διεθνείς οργανισμούς, όπως η Unesco» πρόσθεσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος.

«Το θέμα της Αγίας Σοφίας είναι διεθνές ζήτημα. Το μόνο βέβαιο είναι ότι τέτοια παραβατική συμπεριφορά και μια τόσο μεγάλη προσβολή θα πρέπει να έχει και ανάλογη απάντηση» είπε ακόμα ο κ. Πέτσας συμπληρώνοντας ότι «δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα προχωρήσουμε σε κάποια μορφή κυρώσεων».

Το διάγγελμα Ερντογάν 

Σημειώνεται πως κατά τη διάρκεια του χθεσινού διαγγέλματος, ο Ταγίπ Ερντογάν υπογράμμισε πως «η κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας, η Αγία Σοφία θα συνεχίσει να αγκαλιάζει όλους τους ανθρώπους υπό το νέο της καθεστώς, το οποίο είναι πολύ πιο ειλικρινές και πολύ πιο αυθεντικό».

Αναλυτικά όλο το διάγγελμα

“Αγαπητοί μου πολίτες, σας καλωσορίζω με τα ειλικρινή μου συναισθήματα και σας χαιρετίζω με χάρη. Σήμερα, το Συμβούλιο της Επικρατείας κατήργησε την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου του 1934, η οποία άνοιξε το δρόμο για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας από τζαμί σε μουσείο. Κατά συνέπεια, εκδώσαμε με τη σειρά μας ένα προεδρικό διάταγμα για την επαναλειτουργία της Αγίας Σοφίας ως τζαμί. Ως εκ τούτου, μετά από 86 χρόνια, η Αγία Σοφία θα ξεκινήσει τη λειτουργία υπό τον χαρακτηρισμό της ως τέμενος, όπως ορίστηκε από τον Fatih Sultan Mehmet Han στον Τίτλο Ιδιοκτησίας του. Ελπίζω ότι αυτή η απόφαση θα φέρει καλή τύχη στη μουσουλμανική κοινότητα και την ανθρωπότητα στο σύνολό της. Το Yπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού μας έχει ξεκινήσει διοικητικές και τεχνικές προσπάθειες για το θέμα και βρίσκονται σε εξέλιξη προσπάθειες στη Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων για τη διαχείριση της θρησκευτικής πτυχής αυτής της μετάβασης. Με την κατάργηση του καθεστώτος της ως μουσείου, αίρουμε επίσης την καταβολή αντιτίμου για όσους επισκέπτονται το τέμενος της Αγίας Σοφίας. Όπως και με όλα τα τεμένη μας, οι πόρτες της Αγίας Σοφίας θα είναι το ίδιο ανοιχτές τόσο στους μουσουλμάνους όσο και στους μη μουσουλμάνους. Υπό το νέο της καθεστώς, η Αγία Σοφία, η οποία αποτελεί μέρος της κοινής κληρονομιάς της ανθρωπότητας, θα συνεχίσει να αγκαλιάζει όλους με πολύ μεγαλύτερη ειλικρίνεια και νέα αφοσίωση.

Ολοκληρώνοντας το ταχύτερο δυνατόν τις προετοιμασίες μας, σκοπεύουμε να ανοίξουμε την Αγία Σοφία στους πιστούς για τις προσευχές της Παρασκευής την Παρασκευή, 24 Ιουλίου 2020. Ως εκ τούτου, καλώ τους αγαπητούς μας πολίτες και τους υπενθυμίζω να αποφύγουν να σπεύσουν να επισκεφθούν την περιοχή ή να ασχοληθούν σε περιηγήσεις γύρω από το σημείο, για να διασφαλίσουμε ότι μπορούμε να ολοκληρώσουμε αυτές τις προετοιμασίες το συντομότερο δυνατό πριν από τις 24 Ιουλίου. Έχω λάβει την πληροφορία ότι υπάρχουν κάποιοι τόσο εντός όσο και εκτός του χώρου που επιθυμούν να τραβήξουν φωτογραφίες και να προβάλουν τον εαυτό τους στην περιοχή. Αυτό δεν είναι σωστό. Αλλάχ θέλοντος, θα πούμε μαζί τις προσευχές μας της Παρασκευής στις 24 και έτσι ανοίγουμε την Αγία Σοφία με τα πάντα έτοιμα για τους πιστούς μας. Υπάρχει ακόμη κάποια δουλειά που πρέπει να γίνει στο εσωτερικό, και, Θεου θέλοντος, θα την έχουμε ολοκληρώσει μέχρι τότε – και έχουμε κάποιες προετοιμασίες να φροντίσουμε μέσα στους επόμενους 6 μήνες – και θα έχουμε το εσωτερικό έτοιμο εντός αυτού του χρονικού πλαισίου. Φυσικά, καθώς φροντίζουμε γι’ αυτές τις προετοιμασίες, θα φροντίσουμε να δώσουμε την καλύτερη εντύπωση σε όσους έρχονται εδώ από τον μη μουσουλμανικό και χριστιανικό κόσμο για να αποδείξουμε το πώς θα μεταφέρουμε αυτήν την κληρονομιά, την οποία έχουμε αναλάβει, στο μέλλον και να διαψεύσουμε μια για πάντα όλες τις αβάσιμες φημολογίες που έχουν κυκλοφορήσει. Καλώ όλους να σεβαστούν την απόφαση του δικαστικού σώματος και της εκτελεστικής εξουσίας σχετικά με την Αγία Σοφία. Φυσικά, θα επιδείξουμε σεβασμό σε κάθε άποψη που εκφράζεται στη διεθνή σκηνή σχετικά με αυτό το θέμα. Ωστόσο, το πώς θα επαναχρησιμοποιηθεί η Αγία Σοφία έχει να κάνει αποκλειστικά με τα κυριαρχικά δικαιώματα της Τουρκίας. Το γεγονός ότι η Αγία Σοφία ανοίγεται στους πιστούς βάσει νέων κανονιστικών μέτρων αφορά μόνο τα δικαιώματά μας ως κυρίαρχο έθνος.

Ό,τι αντιπροσωπεύει η σημαία της Δημοκρατίας, το κάλεσμά της σε προσευχή, η γλώσσα της, τα σύνορά της και οι 81 επαρχίες της, το ίδιο κάνει και η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί σύμφωνα με την τίτλο ιδιοκτησίας που την αφορά. Πέρα από την έκφραση γνώμης επί του θέματος, θα θεωρούσαμε οποιαδήποτε θέση ή δήλωση που εκφράζεται ως παραβίαση της ανεξαρτησίας μας. Σας εφιστώ την προσοχή σε έναν τίτλο ιδιοκτησίας. Αυτός είναι ο τίτλος ιδιοκτησίας που μας έδωσε ο Fatih (Mehmed II). Και θεωρούμε ότι το περιεχόμενο αυτής της πράξης είναι αυθεντικό. Με τον ίδιο τρόπο που η Τουρκία ως χώρα δεν παρεμβαίνει στον τρόπο με τον οποίο θεωρούνται οι χώροι λατρείας στο εξωτερικό, περιμένουμε και το ίδιο επίπεδο κατανόησης όσον αφορά τις προσπάθειές μας να προστατεύσουμε τις ιστορικές και νομικές μας αξιώσεις. Επιπλέον, αυτό είναι ένα δικαίωμα που μας απονεμήθηκε, όχι κατά τη διάρκεια 50-100 ετών, αλλά σε μια περίοδο 567 ετών. Εάν πράγματι πρόκειται να διεξαχθεί μια συζήτηση για την πίστη, το κεντρικό σημείο αυτής δεν πρέπει να είναι η Αγία Σοφία, αλλά η ολοένα αυξανόμενη ισλαμοφοβία και ξενοφοβία που παρατηρούμε καθημερινά στις τέσσερις γωνιές του κόσμου. Η απόφαση της Τουρκίας αφορά μόνο το εθνικό της δίκαιο και τα δικαιώματά της. Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλα τα πολιτικά κόμματα, τους ηγέτες τους, τις ΜΚΟ και τους πολίτες που υποστήριξαν αυτήν την απόφαση.

Το ζήτημα της ‘κατάκτησης’ και της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τέμενος είναι ένα ένδοξο γεγονός που κοσμεί τις σελίδες της τουρκικής ιστορίας. Μετά από μια μακρά πολιορκία, ο Fatih Sultan Mehmet ολοκλήρωσε την ‘κατάκτηση’ της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαΐου 1453 πριν κινηθεί ευθέως προς την Αγία Σοφία. Ο βυζαντινός λαός περιμένει με φόβο και προσμονή καθώς περιμένουν ποια θα είναι η μοίρα της Αγίας Σοφίας. Κατά τη συνάντησή του με τον τοπικό πληθυσμό, ο Fatih τους διαβεβαιώνει ότι θα τους χαρίσει τη ζωή και την ελευθερία τους προτού προχωρήσει να εισέλθει στην Αγία Σοφία. Ο κατακτητής της Κωνσταντινούπολης στη συνέχεια τοποθετεί τη σημαία του στο mihrap [κόγχη τεμένους που δείχνει την κατεύθυνση της Μέκκας] μέσα στην Αγία Σοφία ως σύμβολο της ‘κατάκτησής’ του. Ρίχνει ένα βέλος στον τρούλο. Απευθύνει επίσης την πρώτη πρόσκληση προς προσευχή. Αυτό επιβεβαιώνει το ρόλο του Fatih ως κατακτητή. Στη συνέχεια, λέει δύο rekat [τμήμα της ισλαμικής προσευχής] ψάλλοντας ευχαριστήριες προσευχές σε μια κατάλληλη τοποθεσία μέσα στον οίκο λατρείας. Αυτό είναι μία ένδειξη ότι έχει σηματοδοτήσει την τοποθεσία ως τέμενος. Ο κατακτητής Fatih στη συνέχεια εξετάζει σχολαστικά τον ιερό οίκο λατρείας και αυτό το μαργαριτάρι της Κωνσταντινούπολης. Οι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι, αφού ο Fatih Sultan Mehmet Han ανεβαίνει στον τρούλο της Αγίας Σοφίας, και βλέποντας την κατάσταση του οικοδομήματος και την καταστροφή παντού, προφέρει αυτά τα λόγια στα Φαρσί …

(Μιλώντας Φαρσί) Για να το μεταφράσουμε στα σύγχρονα Τούρκικα: Η αράχνη είναι κλητήρας στο σπίτι του αυτοκράτορα, ενώ η κουκουβάγια στέκεται μπροστά από την έδρα του Afrasiab [βασιλιάς στην περσική μυθολογία] … Ναι, η Κωνσταντινούπολη και η Αγία Σοφία βρίσκονταν σε κατάσταση καταστροφής, όταν κατελήφθησαν από τον Fatih Sultan Mehmet Han. Στην πραγματικότητα, η Αγία Σοφία που κατέλαβε ο Fatih είναι ένα αρχιτεκτονικό έργο που ξαναχτίστηκε τρεις φορές καθώς οι δύο προηγούμενες εκκλησίες ισοπεδώθηκαν κατά τη διάρκεια παλαιότερων συγκρούσεων. Τρεις μέρες συνεχούς εργασίας μετά την ‘κατάκτηση’ εξασφάλισαν ότι η Αγία Σοφία ήταν έτοιμη για λατρεία για τις προσευχές της Παρασκευής. Το κράτος και ο στρατιωτικός μηχανισμός του καλωσόρισαν τον Fatih στο τέμενος με θεϊκές ψαλμωδίες και προσευχές, καθώς εισερχόταν στον χώρο. Ο Fatih λέει το πρώτο κήρυγμα για την πρώτη προσευχή της Παρασκευής στην Αγία Σοφία και αναθέτει στον δάσκαλό του Aksemsettin να ηγηθεί της τελετής. Λαμβάνοντας υπό την εξουσία του την Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία είχε περιθωριοποιηθεί από άλλα χριστιανικά δόγματα, της επιτρέπει να αναπτυχθεί. Εφεξής και για τα επόμενα 481 χρόνια, οι τρούλοι και τα τείχη αυτού του ιερού τόπου αντηχούσαν τους ήχους των θεϊκών ψαλμωδιών και προσευχών. Η Κωνσταντινούπολη, η οποία ήταν ερείπια, αφού είχε καταστραφεί από πολλούς σεισμούς, πυρκαγιές και καταρρακτώδεις βροχές, κατά τη διάρκεια των αιώνων, αναβίωσε ως αποτέλεσμα της κατάκτησης του Fatih. Η Αγία Σοφία είναι ένα σύμβολο αυτής της μακράς δοκιμασίας.

Με την πάροδο του χρόνου, η Αγία Σοφία, η οποία χαρακτηρίστηκε ως το μεγάλο τέμενος της πόλης, εξελίχθηκε σε ένα μοναδικό συγκρότημα που εξυπηρετούσε τους πιστούς. Στους αιώνες που ακολούθησαν, η Αγία Σοφία έγινε ακόμη πιο όμορφη και φυλάχθηκε στενά από τον λαό μας. Έτσι, η αρχική της ονομασία, που μεταφράζεται σε «σοφία του Θεού» παρέμεινε αμετάβλητη. Όπως θα παρατηρήσετε, αυτός ο οίκος λατρείας όχι μόνο μετατράπηκε σε τέμενος, καθώς αντιμετώπιζε την προοπτική κατάρρευσης κάτω από τα συντρίμμια ενός παρωχημένου κράτους, αλλά βελτιώθηκε επίσης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Αγία Σοφία κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά αυτού του κράτους που υπήρχε σε όλη αυτήν την περίοδο. Ομοίως, από τα νιάτα μας, είχαμε μια στοργική αγάπη για την Αγία Σοφία. Πιστεύουμε ότι, ανοίγοντας αυτήν την πολιτιστική κληρονομιά στη λατρεία, σύμφωνα με την κληρονομιά της, έχουμε προσφέρει μια σημαντική υπηρεσία στο λαό μας.

Κατά την εποχή της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, όταν κατασκευάστηκε η Αγία Σοφία, υλικά για την κατασκευή μεταφέρθηκαν από τις τέσσερις γωνιές της αυτοκρατορίας, συμπεριλαμβανομένων από την Αίγυπτο, τη Συρία και το Balikesir. Ο Fatih και οι σουλτάνοι που τον διαδέχθηκαν έφεραν κορυφαίους τεχνίτες από όλη την Ανατολία και τη Ρούμελη στην Κωνσταντινούπολη, για να ξαναχτίσουν ουσιαστικά από το μηδέν τόσο την Αγία Σοφία όσο και την ίδια την πόλη. Κάνοντας αυτό, έκαναν ευρεία χρήση αυτών που είχαν κληρονομήσει. Για παράδειγμα, ο Fatih κατέβαλε προσπάθειες να συντηρήσει τα ψηφιδωτά μέσα στην Αγία Σοφία και αφαίρεσε μόνο αγάλματα που μπορούσαν να μεταφερθούν εκτός κτιρίου. Για αιώνες, τα ψηφιδωτά που έμειναν επί τόπου καλύφθηκαν σταδιακά κατά τη διάρκεια μεταγενέστερων επισκευών, γεγονός που εξασφάλισε τη διατήρησή τους μέχρι σήμερα. Στην ουσία, είναι σημαντική πτυχή της θρησκείας μας η ανεκτικότητα σε όσους ακολουθούν θρησκείες πέρα από τη δική μας. Κηρύττοντας το μήνυμά του, ο προφήτης μας απέφυγε να παρεμβαίνει σε οποιαδήποτε θρησκεία που δεν εμπεριέχει εχθρότητα ή διαφθορά. Όταν ο προφήτης Omer κατέκτησε την Ιερουσαλήμ, εγγυήθηκε στους Χριστιανούς και τους Εβραίους ότι θα προστατεύει τα δικαιώματά τους και τους οίκους λατρείας τους. Όπως όλα τα κράτη που σχηματίστηκαν από τους προγόνους μας, εκείνοι που κυβέρνησαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία ακολούθησαν τον ίδιο δρόμο. Αυτό που έγινε από εκείνους που διαδέχθηκαν τον Fatih στην Κωνσταντινούπολη ήταν να ακολουθήσουν τα βήματα αυτής της αρχαίας παράδοσης. Ο Mimar Sinan, μια από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες στην ιστορία του πολιτισμού μας, συνέβαλε περισσότερο στην Αγία Σοφία από οποιονδήποτε προηγήθηκε αυτού. Το Τέμενος της Αγίας Σοφίας ήταν ένας από τους πιο εντυπωσιακούς τόπους κατά τη διάρκεια των ένδοξων 481 ετών του, όπου το μεγαλύτερο εκκλησίασμα συγκεντρωνόταν κατά τη διάρκεια της νύχτας Kadir, τις θρησκευτικές εορτές κ.λπ., με τα κεντήματα, τα χαλιά και τα χαρακτικά. Ως εκ τούτου, ο τουρκικός λαός δεν έχει λιγότερες αξιώσεις για την Αγία Σοφία από εκείνους που έχτισαν για πρώτη φορά αυτό το οικοδόμημα πριν από 1.500 χρόνια.

Αντιθέτως, λόγω της συνεισφοράς και της ισχυρής οικειοποίησής του, το έθνος μας έχει περισσότερα δικαιώματα έναντι της Αγίας Σοφίας, η οποία θεωρείται ως ένα από τα πιο σημαντικά μνημεία της ανθρώπινης ιστορίας ή της ανθρώπινης κληρονομιάς. Με την ‘κατάκτηση’, η Κωνσταντινούπολη έγινε μια πόλη όπου Μουσουλμάνοι, Χριστιανοί και Εβραίοι ζούσαν μαζί με ειρήνη και ηρεμία. Η ιστορία είναι μάρτυρας των μεγάλων αγώνων που έχουμε κάνει για να επικρατήσει ευημερία, ειρήνη και ανεκτικότητα όπου κι αν κατακτούμε. Σήμερα, υπάρχουν χιλιάδες ιστορικοί ναοί κάθε πίστης σε κάθε γωνιά της χώρας μας. Επιπλέον, εκκλησίες και συναγωγές λειτουργούν όπου υπάρχει εκκλησίασμα. Υπάρχουν 435 εκκλησίες και συναγωγές ανοιχτές για λατρεία στη χώρα μας. Αυτό το τοπίο, το οποίο δεν θα βρούμε σε άλλες γεωγραφικές περιοχές, είναι μια εκδήλωση της κατανόησής μας που βλέπει τις διαφορές μας ως πλούτο.

Παρόλα αυτά, ακόμη και ως έθνος, δεν καταφέραμε να αποφύγουμε τα αντίθετα παραδείγματα, ακόμη και στην πρόσφατη ιστορία μας. Στην Ανατολική Ευρώπη και στα Βαλκάνια, όπου η Οθωμανική Αυτοκρατορία έπρεπε να αποσυρθεί, λίγα από τα έργα που χτίστηκαν από τους προγόνους μας εξακολουθούν να υπάρχουν. Δεν λαμβάνουμε υπόψη κανένα από αυτά τα κακά παραδείγματα και διατηρούμε με αποφασιστικότητα την αξιοπρέπεια του έθνους μας.

Αγαπητό μου έθνος, η συζήτηση για την Αγία Σοφία, η οποία για άλλη μια φορά προσέλκυσε την προσοχή με την ευκαιρία του ανοίγματος για λατρεία, έχει ιστορία περίπου ενός αιώνα. Κατά τη διάρκεια της κατοχής της Ανατολίας και της Κωνσταντινούπολης, υπήρξαν συζητήσεις για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε εκκλησία. Ως πρώτο βήμα αυτής της φιλοδοξίας, μια πλήρως εξοπλισμένη στρατιωτική μονάδα έφτασε στην πόρτα της Αγίας Σοφίας. Ο Γάλλος διοικητής που ήταν υπεύθυνος λέει στον Οθωμανό αξιωματικό στην Αγία Σοφία ότι θα εγκατασταθούν εκεί και ότι ο Τούρκος στρατιώτης πρέπει να εκκενώσει το τέμενος. Ο ταγματάρχης Tevfik Bey, ο οποίος φρουρεί την Αγία Σοφία με τους στρατιώτες του, απαντά ‘Δεν μπορείτε να μπείτε εδώ γιατί είναι ο ιερός μας ναός. Εάν προσπαθήσετε να μπείτε εδώ με βία, θα ανταποδώσουμε με βαρύ πυροβολικό και στη συνέχεια θα πυροδοτήσουμε τα εκρηκτικά που έχουμε τοποθετήσει γύρω από την περιοχή. Αν είστε πρόθυμοι να δείτε την κατάρρευση της Αγίας Σοφίας, προχωρήστε και προσπαθήστε να μπείτε’. Οι ξένοι συνέχισαν να έλκονται στην Αγία Σοφία με βάση δικαιολογίες όπως η αποκατάσταση των ψηφιδωτών κατά τα χρόνια που ακολούθησαν. Εντωμεταξύ, με διάταγμα που εκδόθηκε από την μονοκομματική κυβέρνηση [αναφέρεται στο CHP], που αποφάσιζε ότι τα τζαμιά πρέπει να απέχουν τουλάχιστον 500 μέτρα το ένα από το άλλο, η Αγία Σοφία έκλεισε για τους πιστούς. Μετά από λίγο, την 1η Φεβρουαρίου 1935, η Αγία Σοφία ανακηρύχθηκε μουσείο. Κατά τη διάρκεια των ετών που ήταν κλειστή για λατρεία, αυτός ο προγονικός χώρος υπέστη μεγάλη ιστορική καταστροφή. Το ιεροσπουδαστήριο της Αγίας Σοφίας, το πρώτο οθωμανικό πανεπιστήμιο στην Κωνσταντινούπολη, δίπλα στο τέμενος, που χτίστηκε από τον Fatih, καταστράφηκε χωρίς λόγο. Σπάνια χαλιά στο πάτωμα της Αγίας Σοφίας κομματιάστηκαν. Παλαιά κηροπήγια μεταφέρθηκαν στο χυτήριο για να τα λιώσουν. Οι κύριες πλάκες, καθώς ήταν πολύ μεγάλες, δεν μπορούσαν να αφαιρεθούν από την πόρτα και αναγκαστικά μεταφέρθηκαν στην αποθήκη. Αυτές οι πλάκες, στη συνέχεια, κρεμάστηκαν ξανά κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Δημοκρατικού Κόμματος. Ήθελαν ακόμη και να κατεδαφίσουν τους μιναρέδες της Αγίας Σοφίας. Στην πραγματικότητα, ο μιναρές της μικρής Αγίας Σοφίας κατεδαφίστηκε. Τότε ο ιστορικός, δημοσιογράφος και μουσικός İbrahim Hakkı Konyalı έγραψε μια αναφορά λέγοντας ότι η Αγία Σοφία θα κατεδαφιζόταν, εάν καταστρέφονταν οι μιναρέδες. Οπότε δεν προχώρησαν ποτέ με τα σχέδιά τους.

Την ίδια περίοδο, παρόμοιες καταστροφές συνέβησαν σε πολλά τεμένη, ιεροσπουδαστήρια και άλλα έργα. Αυτές οι αποφάσεις, που ελήφθησαν σε μια μονοκομματική εποχή, δεν αποτελούσαν μόνο προδοσία της ιστορίας, αλλά ήταν επίσης αντίθετες με το νόμο, επειδή αυτά τα έργα ανήκαν σε ιδρύματα, όχι στο κράτος ή σε έναν θεσμό. Όταν ο Fatih κατέκτησε την Κωνσταντινούπολη, έλαβε επίσης τον τίτλο του Ρωμαίου Αυτοκράτορα και ως εκ τούτου είχε όλη την περιουσία που είχε καταχωριστεί στη βυζαντινή δυναστεία. Λόγω αυτού του νόμου, η Αγία Σοφία λατρευόταν επίσης χάρη στον Fatih και στο ίδρυμα που σύστησε. Στην εποχή της [Τουρκικής] Δημοκρατίας, αυτός ο τίτλος ιδιοκτησίας ξαναγράφηκε με νέα (λατινικά) γράμματα και το νομικό της καθεστώς έχει καταχωριστεί. Εάν το τέμενος της Αγίας Σοφίας δεν ήταν ιδιοκτησία του Fatih, τότε δεν θα είχε το δικαίωμα να αφιερώσει αυτό το μέρος στο ίδρυμά του. Στην ιδρυτική πράξη λέει ότι όποιος το αλλάξει για οποιονδήποτε λόγο διαπράττει το μεγαλύτερο κακό και κερδίζει τη μεγαλύτερη αμαρτία. Όποιος αλλάξει αυτήν την πράξη, είθε η αιώνια κατάρα του Θεού, του προφήτη, όλων των ηγεμόνων και όλων των Μουσουλμάνων να είναι πάνω του. Ο Αλλάχ ακούει τα πάντα, γνωρίζει τα πάντα. Ναι, η απόφαση που ελήφθη σήμερα μας επέτρεψε επίσης να απαλλαγούμε από αυτήν τη βαριά κατάρα του Fatih. Η ίδια νοοτροπία, ωστόσο, μπορεί να προσφέρει την εξάλειψη της θλίψης της Αγίας Σοφίας και να μετατρέψει το Sultan Ahmed (Μπλε Τζαμί), το πιο σημαντικό τέμενος της Κωνσταντινούπολης, σε μουσείο. Στο παρελθόν, αυτή η νοοτροπία εξέταζε επίσης τη χρήση του τεμένους Sultan Ahmed ως γκαλερί, του Παλατιού Yildiz ως καζίνο και της Αγίας Σοφίας ως κλαμπ τζαζ.

Στην πραγματικότητα, κατάφεραν να ολοκληρώσουν μέρος της εργασίας. Όπως τείνει να συμβαίνει κατά τη διάρκεια των αιώνων, αυτή η προσέγγιση ήταν στην πραγματικότητα αποτέλεσμα της οπισθοδρομικής σκέψης που μεταμφιέζεται σε νεωτερικότητα. Το να ζητήσουμε να κλείσει το Βατικανό στους πιστούς για να μετατραπεί σε μουσείο και η επιμονή να διατηρηθεί η Αγία Σοφία ως μουσείο είναι δύο πλευρές της ίδιας νοοτροπίας. Πηγαίνοντάς το ακόμη πιο μακριά, θα ήταν να ζητηθεί η μετατροπή του αρχαίου ιερού τόπου της ανθρωπότητας, του Kabe και του Masjid al-Aqsa σε μουσείο. Ελπίζω ο θεός μας να διατηρήσει το έθνος μας και την ανθρωπότητα ασφαλή από αυτήν τη νοοτροπία. Ελπίζω ότι ο θεός μας δεν θα θέσει αυτό το έθνος απέναντι σε εκείνους που τρέφουν εχθρότητα ενάντια στις αξίες του.

Χθες δώσατε το στίγμα με τα καλέσματά σας σε προσευχές. Ντροπή σε όσους τολμούν να κλείσουν ή να αρνηθούν να ανοίξουν τους χώρους λατρείας σας. Σήμερα, αυτή είναι η ντροπή από την οποία η Τουρκία έχει ξεφύγει. Σήμερα, η Αγία Σοφία υφίσταται μία από τις πολλές αναστάσεις που έχει ζήσει από τότε που αναπαύθηκε από την πρώτη στιγμή που κτίστηκε. Η αναβίωση της Αγίας Σοφίας προαναγγέλλει την επιστροφή του Masjid al-Aqsa στην ελευθερία. Η αναβίωση της Αγίας Σοφίας είναι ένδειξη ότι οι μουσουλμάνοι σε όλον τον κόσμο πρόκειται να ξεπεράσουν την περίοδο του κενού τους. Η επιστροφή της Αγίας Σοφίας δεν είναι μόνο η αναζωπύρωση της ελπίδας για τους Μουσουλμάνους, αλλά και για όλους εκείνους που υπέστησαν προσβολές και καταπίεση και εκμετάλλευση. Η επιστροφή της Αγίας Σοφίας αποδεικνύει ότι το τουρκικό έθνος, οι μουσουλμάνοι και η ανθρωπότητα συνολικά έχουν κάτι νέο να πουν στον κόσμο. Η επιστροφή της Αγίας Σοφίας είναι η ενσάρκωση της μνήμης μας όλων των φορών που ανακάμψαμε κατά τη διάρκεια της ιστορίας μας, συμπεριλαμβανομένων των Bedir, Manzikert, Nigbuolu και Canakkale. Η επιστροφή της Αγίας Σοφίας είναι ένα σημάδι της δέσμευσής μας να τιμήσουμε την κληρονομιά των μαρτύρων και των βετεράνων μας, σε βάρος της ζωής μας, εάν είναι απαραίτητο. Η επιστροφή της Αγίας Σοφίας είναι ένας χαιρετισμός από καρδίας σε όλες τις συμβολικές πόλεις του πολιτισμού μας, από τη Buhara έως την Ανδαλουσία. Η επιστροφή της Αγίας Σοφίας αποπληρώνει το χρέος μας σε όλους τους προγόνους μας, από τον Alparslan Fatih έως τον Abdulhamid. Η επιστροφή της Αγίας Σοφίας είναι να αποτίσει φόρο τιμής στο ζήλο του Fatih για κατάκτηση, να συλλάβει το πνεύμα του Aksemsettin και την αισθητική του Mimar Sinan. Η επιστροφή της Αγίας Σοφίας είναι ένα σύμβολο του ήλιου που αντιπροσωπεύει τον πολιτισμό μας στο πνεύμα της δικαιοσύνης, της συνείδησης, της ηθικής και της αδελφότητας. Η επιστροφή της Αγίας Σοφίας αντιπροσωπεύει το σπάσιμο και την αποτίναξη των δεσμών που παρατάσσονται στην πόρτα του οίκου λατρείας μας. Η επιστροφή στην λειτουργία της κληρονομιάς του Fatih, η Αγία Σοφία, ως τέμενος 70 χρόνια αφού το κάλεσμα σε προσευχή επέστρεψε στην αρχική του μορφή είναι ένα ‘αργοπορημένο’ ξύπνημα.

Αυτή ήταν η καλύτερη απάντηση στις αγενείς επιθέσεις στα σύμβολά μας σε όλη την ισλαμική κοινότητά μας. Η Τουρκία, με κάθε βήμα που έκανε πρόσφατα, δείχνει ότι δεν είναι πλέον αντικείμενο χρόνου και χώρου, αλλά υποκείμενο. Με τον ιστορικό μας αγώνα ως έθνος, χτίζουμε μια γέφυρα που αγκαλιάζει όλη την ανθρωπότητα από το παρελθόν στο μέλλον για το λαμπρό μέλλον του πολιτισμού που εκπροσωπούμε. Αλλάχ θέλοντος, θα συνεχίσουμε να βαδίζουμε αυτόν τον ευλογημένο δρόμο χωρίς διακοπή, με αποφασιστικότητα, με θυσία μέχρι να φτάσουμε στους στόχους μας. Για άλλη μια φορά, ελπίζω ότι η δικαστική απόφαση και η προεδρική ρύθμιση που προβλέπουν την επιστροφή της Αγίας Σοφίας στο καθεστώς τεμένους θα συμβάλουν στο ευρύτερο καλό. Υπογραμμίζω για άλλη μια φορά ότι θα ανοίξουμε την Αγία Σοφία ως τέμενος διατηρώντας τον χαρακτήρα της ως κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας».