Στις 19 Απριλίου 2016 ο άνθρωπος που συνέδεσε το όνομά του με την ιστορία της Κούβας μίλησε σε φορτισμένο -από τη συγκίνηση- κλίμα και αποθεώθηκε από τους 1.00 συνέδρους, που με τα χειροκροτήματά τους σκέπασαν αρκετές φορές την ομιλία του.

Ο Φιντέλ Κάστρο είχε τονίσει πως «αποτελεί υπεράνθρωπη προσπάθεια να ηγείσαι ανθρώπων σε περιόδους κρίσης», ενώ λέγοντας πως σύντομα θα είναι 90 ετών θέλησε να αφήσει την παρακαταθήκη του στις επόμενες γενεές: «Σύντομα θα είμαι όπως όλοι. Για όλους έρχεται η ώρα μας, αλλά οι ιδέες των Κουβανών Κομμουνιστών θα παραμείνουν ως απόδειξη ότι σε αυτόν τον πλανήτη το να λειτουργείς με θέρμη και αξιοπρέπεια, μπορεί να παράγει τα υλικά και τα πολιτιστικά αγαθά που χρειάζονται οι άνθρωποι και πρέπει να πολεμάμε ακατάπαυστα για την απόκτησή τους».

Ολόκληρη η ομιλία του:

«Αποτελεί υπεράνθρωπη προσπάθεια να ηγείσαι ανθρώπων σε περιόδους κρίσης. Χωρίς τους ανθρώπους, οι αλλαγές θα ήταν αδύνατες. Η συνάντηση αυτή φέρνει κοντά περισσότερους από χίλιους αντιπροσώπους επιλεγμένους από τον ίδιο τον επαναστατημένο λαό που τους ανέθεσε την εξουσία, γεγονός που αποτελεί τη μεγαλύτερη τιμή που έχουν λάβει στη ζωή τους, στο οποίο προστίθεται το προνόμιο του να είσαι επαναστάτης ως προϊόν της δικής μας συνείδησης.

Γιατί έγινα σοσιαλιστής, ή, για να είμαι πιο ακριβής, γιατί έγινα κομμουνιστής; Αυτή είναι η λέξη που εκφράζει την πιο διαστρεβλωμένη και δυσφημισμένη έννοια στην ιστορία, από εκείνους που έχουν το προνόμιο να εκμεταλλεύονται τους φτωχούς, τους στερημένους από τον υλικό πλούτο που η εργασία, το ταλέντο και η ανθρώπινη ενέργεια παρέχουν. Έκτοτε ο άνθρωπος ζει σε αυτό το δίλημμα διαχρονικά. Γνωρίζω ότι αυτή η επεξήγηση ενδεχομένως να είναι περιττή, ωστόσο κάποιοι ακροατές μπορεί να τη χρειάζονται.

Μιλώ απλά ώστε να γίνει περισσότερο κατανοητό ότι δεν είμαι αδαής, εξτρεμιστής, ή τυφλός, ούτε έχω αποκτήσει την ιδεολογία μου από τις σπουδές μου στα οικονομικά.

Δεν είχα κάποιον να με καθοδηγήσει όταν ήμουν φοιτητής νομικής και πολιτικών επιστημών, τομείς στους οποίους ασκούν μεγάλη επιρροή. Φυσικά τότε ήμουν περίπου 20 χρονών και λάτρης του αθλητισμού και της ορειβασίας. Χωρίς έναν καθοδηγητή να με βοηθήσει στη μελέτη του μαρξισμού-λενινισμού· δεν ήμουν τίποτα περισσότερο από ένας θεωρητικός και, βέβαια, είχα απόλυτη εμπιστοσύνη στη Σοβιετική Ένωση.

Το έργο του Λένιν παραβιάστηκε 70 χρόνια μετά την Επανάσταση. Τι μάθημα ιστορίας! Μπορεί να επιβεβαιωθεί ότι δεν χρειάζεται να περάσουν άλλα 70 χρόνια για να συμβεί κάποιο γεγονός, όπως η Ρωσική Επανάσταση, έτσι ώστε η ανθρωπότητα να έχει ακόμα ένα παράδειγμα μιας θαυμάσιας κοινωνικής επανάστασης, ένα τεράστιο βήμα στον αγώνα ενάντια στην αποικιοκρατία και τον αχώριστο σύντροφό της, τον ιμπεριαλισμό.

Ίσως, ωστόσο, ο μεγαλύτερος κίνδυνος που ελλοχεύει στον πλανήτη στην εποχή μας προέρχεται από την καταστροφική δύναμη των σύγχρονων όπλων, που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την ειρήνη και να κάνουν αδύνατη την ανθρώπινη ζωή στη γη.

Τα είδη θα εξαφανιζόντουσαν, όπως εξαφανίστηκαν οι δεινόσαυροι, ίσως να υπάρξει χρόνος για τη δημιουργία νέων μορφών «ευφυούς» ζωής, ή, ίσως, η θερμότητα του ήλιου θα αυξηθεί μέχρι να λιώσει όλους τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος και τους δορυφόρους του, όπως ένας μεγάλος αριθμός επιστημόνων αναγνωρίζει ότι θα συμβεί.

Εάν επιβεβαιωθούν πολλά από τα παραπάνω, κάτι το οποίο δεν αγνοούμε, ο πρακτικός άνθρωπος θα πρέπει να μάθει περισσότερα και να προσαρμοστεί στην πραγματικότητα. Αν το είδος επιβιώσει για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα οι μελλοντικές γενιές θα γνωρίζουν πολύ περισσότερα από ό,τι εμείς γνωρίζουμε, αλλά πρώτα θα πρέπει να λύσουν ένα τεράστιο πρόβλημα. Πώς να θρέψεις δισεκατομμύρια ανθρώπων όταν αναπόφευκτα έρχεσαι αντιμέτωπος με τις περιορισμένες ποσότητες πόσιμου νερού και φυσικών πόρων;

Κάποιοι ή ίσως πολλοί από εσάς αναρωτιέστε πού είναι η πολιτική σε αυτή την ομιλία. Πιστέψτε με, λυπάμαι που το λέω, αλλά η πολιτική είναι εδώ σε αυτές τις μέτριες λέξεις. Μόνο λοιπόν αν πολλούς από εμάς, τους ανθρώπους, απασχολήσουν αυτού του είδους οι πραγματικότητες και δε συνεχίσουμε όπως στην εποχή του Αδάμ και της Εύας να τρώμε απαγορευμένα μήλα. Ποιος θα θρέψει τον διψασμένο λαό της Αφρικής χωρίς την τεχνολογία στη διάθεσή του, χωρίς βροχή, δεξαμενές, χωρίς άλλους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες παρά εκείνους που καλύπτονται από την άμμο; Θα δούμε τι θα πουν οι κυβερνήσεις, οι οποίες σχεδόν όλες έχουν υπογράψει το πλαίσιο για την κλιματική αλλαγή.

Πρέπει να σφυρηλατούμε συνεχώς επί αυτών των θεμάτων και δεν θα ήθελα να επεκταθώ πέρα από τα βασικά.

Σύντομα θα γίνω 90 χρονών. Κάτι τέτοιο δεν μου πέρασε ποτέ απ’ το νου και δεν ήταν αποτέλεσμα μιας κάποιας προσπάθειας, ήταν απλά θέμα τύχης. Σύντομα θα είμαι όπως όλοι. Για όλους έρχεται η ώρα μας, αλλά οι ιδέες των Κουβανών Κομμουνιστών θα παραμείνουν ως απόδειξη ότι σε αυτόν τον πλανήτη το να λειτουργείς με θέρμη και αξιοπρέπεια, μπορεί να παράγει τα υλικά και τα πολιτιστικά αγαθά που χρειάζονται οι άνθρωποι και πρέπει να πολεμάμε ακατάπαυστα για την απόκτησή τους.

Στα αδέρφια μας στη Λατινική Αμερική και στον κόσμο πρέπει να μεταφέρουμε ότι ο κουβανικός λαός θα τα καταφέρει.

Αυτή μπορεί να είναι μια από τις τελευταίες φορές που μιλάω σε αυτή την αίθουσα. Ψήφισα για τους υποψηφίους που υποβάλλονται για εκλογή από το συνέδριο και εκτιμώ την πρόσκληση και την τιμή να με ακούτε. Σας συγχαίρω όλους και πρώτα τον σύντροφο Ραούλ Κάστρο για την εξαιρετική του προσπάθεια.

Θα τραβήξουμε μπροστά και θα τελειοποιήσουμε ό,τι πρέπει να τελειοποιήσουμε, με τη μεγαλύτερη δυνατή αφοσίωση και ενωμένη δύναμη, ακριβώς όπως ο Μαρτί, ο Μασέο και ο Γκόμεζ, σε μια ασταμάτητη πορεία»