Τη νύκτα της 26ης προς 27η Σεπτεμβρίου του 2014, 43 φοιτητές του πανεπιστημίου της Αγιοτσινάπα έφτασαν στη γειτονική πόλη Ιγουάλα, στην πολιτεία Γκερέρο, για να πάρουν το λεωφορείο και να μεταβούν στην πόλη του Μεξικού όπου θα έπαιρναν μέρος σε διαδήλωση.

Οι 43 νέοι συνελήφθησαν από την αστυνομία και στη συνέχεια εξαφανίστηκαν, με τα ίχνη τους να μην έχουν εντοπιστεί ποτέ. Πρόκειται για μια υπόθεση που έχει συγκλονίσει τη μεξικανική κοινή γνώμη και έχει προκαλέσει σφοδρές επικρίσεις εναντίον της κυβέρνησης του τότε προέδρου Ενρίκε Πένα Νιέτο.

Η έρευνα αμαυρώθηκε από πολλές καταγγελίες για ανικανότητα των αρχών, δηλαδή για διαφθορά. Περισσότεροι από 75 άνθρωποι που είχαν συλληφθεί στο πλαίσιο των ερευνών τελικά αφέθηκαν ελεύθεροι έπειτα από λάθη στη διαδικασία που ακολούθησαν οι ερευνητές, κυρίως εξαιτίας της χρήσης βασανιστηρίων προκειμένου να τους αποσπάσουν ομολογίες.

Ένας από τους βασικούς υπόπτους, ο Ζιλντάρδο Λόπες Ασουντίγιο, που συνελήφθη το 2015 και πιστεύεται ότι είναι ένας από τους βασικούς υπεύθυνους για την εξαφάνιση και τον φόνο των φοιτητών, αφέθηκε ελεύθερος στις αρχές Σεπτεμβρίου.

Ο νυν πρόεδρος του Μεξικού Άντρες Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ δημιούργησε μια Επιτροπή Αλήθειας και ζήτησε να ξεκινήσει νέα έρευνα για την υπόθεση. Η γενική εισαγγελία, πλέον ανεξάρτητη από την εκτελεστική εξουσία μετά τη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος, έχει αναλάβει τις έρευνες που ξεκινούν «πρακτικά από το μηδέν».

Για τον Αλεχάντρο Χόουπ, πρώην στέλεχος των υπηρεσιών Πληροφοριών και ειδικό σε θέματα ασφαλείας, αντί να «ξεκινήσει από το μηδέν» η εισαγγελία θα έπρεπε να εξετάσει κυρίως «πτυχές της έρευνας που δεν εξετάστηκαν τότε».

Ο ειδικός εκτιμά εξάλλου ότι «υπάρχουν δύο στοιχεία για τα οποία δεν φαίνεται να υπάρχει αμφιβολία: οι φοιτητές απήχθησαν από τοπικούς αστυνομικούς και παραδόθηκαν στο καρτέλ Guerreros Unidos».

«Κάτι συγκεκριμένο»

Επί προεδρίας Πένα Νιέτο η γενική εισαγγελία εξαρτιόταν από την εκτελεστική εξουσία. Τότε είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι διακινητές ναρκωτικών, πιστεύοντας ότι οι 43 νέοι ανήκαν σε αντίπαλο καρτέλ, τους σκότωσαν και έκαψαν τα πτώματά τους σε χωματερή, ενώ στη συνέχεια έριξαν τις στάχτες στον ποταμό Σαν Χουάν, κοντά στην Ιγουάλα.

Ανεξάρτητοι ερευνητές της Διαμερικανικής Επιτροπής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, που διεξήγαγαν άλλη έρευνα, αμφισβήτησαν την επίσημη εκδοχή του Μεξικού σε έκθεσή τους το 2015, κυρίως την αποτέφρωση των πτωμάτων. Όμως η θητεία τους δεν ανανεώθηκε από τον πρόεδρο Πένα Νιέτο και δεν μπόρεσαν να ολοκληρώσουν την έρευνά τους.

Την Τρίτη στο πλαίσιο νέας έρευνας έγιναν εκσκαφές στη χωματερή της πόλης Τεπεκοακούλκο, περίπου 15 χιλιόμετρα από την Ιγουάλα.

Κατά τις πρώτες του έρευνες η εισαγγελία συγκέντρωσε στάχτες και μικρά οστά από τον ποταμό και τα έστειλε σε εργαστήριο στην Αυστρία. Μπόρεσε να ταυτοποιήσει μόνο το πτώμα ενός νεαρού άνδρα.

«Ακόμη δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι είναι νεκροί», υπογράμμισε ο Φελίπε ντε λα Κρους εκπρόσωπος των οικογενειών των φοιτητών που εξακολουθούν να ελπίζουν ότι οι νέοι ίσως είναι ζωντανοί. «Αυτό που θέλουμε είναι η αλήθεια, για να αποδοθεί δικαιοσύνη», τόνισε.

Χθες Τετάρτη χίλιοι άνθρωποι συγκεντρώθηκαν μπροστά από την έδρα της εισαγγελίας, ενώ μία ακόμη διαδήλωση είναι προγραμματισμένη για σήμερα στο Μεξικό.

Εξάλλου σε συνέντευξή της στην εφημερίδα El Universal η πρόεδρος της Διαμερικανικής Επιτροπής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Εσμεράλδα Αροσαμένα ντε Τροϊτίνο χαιρέτισε τη δέσμευση της μεξικανικής κυβέρνησης να διεξάγει νέα έρευνα, όμως επεσήμανε ότι η πρόοδος είναι αργή.

«Θα θέλαμε να έχουμε, για την επέτειο της 26ης Σεπτεμβρίου, κάτι συγκεκριμένο από τις αρχές, κάτι λεπτομερές από την έρευνα για τον εντοπισμό των υπευθύνων, αλλά και των νέων», δήλωσε.