Μπορεί ο Ερντογάν να είπε ότι ήταν απόφαση του ίδιου του Νταβούτογλου να «αποστρατευθεί» αλλά η αλήθεια είναι ότι η αποχώρηση του δεύτερου από τον πρωθυπουργικό θώκο είναι μια ακόμη επίδειξη ισχύος του – χαρακτηριζόμενου και ως «σουλτάνου» – προέδρου της Τουρκίας. Οι κακές γλώσσες λένε ότι ο Ερντογάν υποχρέωσε τον μέχρι πρότινος εκλεκτό του να αποσυρθεί πλήρως από την πολιτική σκηνή.

Ο Νταβούτογλου δήλωσε ότι δεν θα θέσει υποψηφιότητα για την ηγεσία του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) στο έκτακτο συνέδριο που θα διεξαχθεί στις 22 Μαΐου, αν δεν υπάρξει συμφωνία στο εσωτερικό του κόμματος για να το πράξει.

Σε ομιλία του στην Άγκυρα, κατά την οποία υπερασπίστηκε τα πεπραγμένα του ως πρωθυπουργός, ο Νταβούτογλου είπε πως κράτησε ανέπαφο το AKP και την κυβέρνηση στη διάρκεια μιας ταραχώδους περιόδου στην Τουρκία. Είπε ότι κανείς δεν πρέπει να ανησυχεί καθώς η “ισχυρή” κυβέρνηση του AKP θα συνεχίσει.
Ο Νταβούτογλου κάλεσε επίσης το AKP να παραμείνει ενωμένο.

Το σενάριο της αντικατάστασης προκρίνεται σε σχέση με αυτό των εκλογών καθώς, όπως άλλωστε επεσήμαινε σε δηλώσεις του ο σύμβουλος του Ερντογάν, Τζεμίλ Ερτέμ, ο «σουλτάνος» και το κόμμα του, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, επιθυμούν να βαδίζουν με ασφάλεια μέχρι τη λήξη της εντολής της τρέχουσας κυβέρνησης, το 2009.

Τα σενάρια για την επόμενη ημέρα

Σύμφωνα με το Reuters, στους πιθανούς αντικαταστάτες του Νταβούτογλου περιλαμβάνονται ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Numan Kurtulmus, ο υπουργός Δικαιοσύνης Bekir Bozdag, ο υπουργός Μεταφορών Binali Yildirim και ο υπουργός Ενέργειας Berat Albayrak γαμπρός του Ερντογάν.

Το παρασκήνιο

Την Πρωτομαγιά έκανε την εμφάνισή του ένα blog με τον τίτλο «Pelican Brief». Ο συντάκτης του κειμένου υπογράφοντας ως «κάποιος που θα θυσίαζε την ψυχή του για τον ΑΡΧΗΓΟ» και επαναλαμβάνοντας τη λέξη «αρχηγός» 73 φορές εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση κατά του Νταβούτογλου γράφοντας πως «ο τελευταίος προδότης -μια από τις περιπτώσεις που ένας από εμάς στράφηκε εναντίον μας- δεν είναι άλλος από τον Αχμέτ Νταβούτογλου. Διότι ο ΑΡΧΗΓΟΣ τον ευλόγησε πριν δυο χρόνια με τη θέση του πρωθυπουργού, έχοντας μόνο δυο όρους: “να μην συνεργαστεί με τη Δύση και τους Δούρειους ίππους της” και “να ευνοήσει την προώθηση του προεδρικού αξιώματος”.

Το γυαλί «ράγισε» ανάμεσα σε Ερντογάν και Νταβούτογλου, τις τελευταίες εβδομάδες με αφορμή τις σχέσεις με την Ευρώπη έως την κράτηση επικριτών της κυβέρνησης, πλήττοντας το επενδυτικό κλίμα. Βασικές αιτίες της δυσαρέσκειας του Ερντογάν ήταν η υπόγεια σύγκρουση σε μια σειρά θεμάτων, από το Κουρδικό έως και τη συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) για το Προσφυγικό.

Η «κόντρα» ανάμεσα στους δυο άνδρες, άρχισε ουσιαστικά όταν η Ανώτατη Εκτελεστική Επιτροπή του κόμματος AKP αφαίρεσε το δικαίωμα από τον Νταβούτογλου να διορίζει επαρχιακούς αξιωματούχους.

Η πολιτική αβεβαιότητα επηρέασε και το Χρηματιστήριο

Η απόδοση του τουρκικού 10ετούς ομολόγου αναφοράς σημείωνε αύξηση στο 9,95% από 9,62% την Τετάρτη. Ο βασικός δείκτης BIST 100 του χρηματιστηρίου υποχωρούσε 2,1% στις 77.697 μονάδες.

Η ισοτιμία της τουρκικής λίρας, μετά την υποχώρησή της στα 2,9765 δολάρια την Τετάρτη, διαμορφωνόταν στο 2,9225. Ήταν χαμηλότερα του 2,8 έναντι του δολαρίου την Δευτέρα.

Πως υποδέχθηκε ο τουρκικός Τύπος την αποπομπή Νταβούτογλου

«Ο Νταβούτογλου αποσύρεται», είναι ο πρωτοσέλιδος τίτλος της Hurriyet, ενώ η Milliyet αναφέρεται σε μία βελούδινη «Δημοκρατική Μετάβαση», που συμφωνήθηκε μεταξύ του πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου και του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατά τη χθεσινή τους συνάντηση στο προεδρικό μέγαρο ώστε να αποφευχθεί μία κρίση στην κορυφή του Κράτους.

Η αποχώρηση Νταβούτογλου, εξαιτίας των σοβαρών διαφωνιών του με τον Ερντογάν, του πραγματικού κυρίου της Τουρκίας, ανοίγει τον δρόμο για την εδραίωση των υπερεξουσιών του στην ηγεσία της χώρας, αλλά απειλεί να επιβαρύνει την αναταραχή στην οποία βρίσκεται η Τουρκία, εταίρος-κλειδί της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης, εξαιτίας της τζιχανστιστικής απειλής, της αναζωπύρωσης των συγκρούσεων με τους Κούρδους, της επέκτασης της συριακής σύρραξης στα νότια σύνορά της.

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που διατηρεί τα ηνία του AKP, δεν έμεινε και πολύ ικανοποιημένος από το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός του φάνηκε να διαπραγματεύεται μόνος του τη συμφωνία για την προσφυγική κρίση ανάμεσα στις Βρυξέλλες και την Άγκυρα και από την εκπεφρασμένη βούληση του Νταβούτογλου να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τους κούρδους αντάρτες του PKK.

Οταν εξελέγη πρόεδρος, έπειτα από τρεις θητείες στην πρωθυπουργία, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν όρισε διάδοχό του τον ειδικό σε θέματα Μέσης Ανατολής πανεπιστημιακό Αχμέτ Νταβούτογλου, πρώην σύμβουλό του και υπουργό Εξωτερικών, ποντάροντας στην ευπείθεια και υποταγή του.

Ωστόσο, ο Αχμέτ Νταβούτογλου, που θεωρείται μετριοπαθής απέναντι στον επιθετικό αλλά πολύ δημοφιλή Ερντογάν, εξασφάλισε σιγά-σιγά μία θέση στην τουρκική πολιτική σκηνή, και διαπραγματευόμενος μία κρίσιμη συμφωνία με τις Βρυξέλλες για τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης, οδήγησε στη χθεσινή σημαντική και ιστορικού χαρακτήρα πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κατάργηση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες.

Οι δύο άνδρες αντιπαρατέθηκαν δημόσια ως προς το θέμα της προσωρινής κράτησης δημοσιογράφων κατά τη διάρκεια της δίκης τους, μέτρο προς το οποίο εναντιώθηκε ο Αχμέτ Νταβούτογλου.

Η απόφαση την περασμένη εβδομάδα, και ενώ ο Νταβούτογλου βρισκόταν στο εξωτερικό, της ηγεσίας του AKP να αφαιρέσει από τον πρωθυπουργό την εξουσία του διορισμού των τοπικών ηγετικών στελεχών του κόμματος ήταν το έναυσμα για να έλθει στην επιφάνεια η σύγκρουση των δύο ανδρών.

Από την εκλογή του στην προεδρία, ο Ερντογάν δεν κρύβει την φιλοδοξία του να αναθεωρήσει το Σύνταγμα για να επιβάλει προεδρικό καθεστώς στην Τουρκία, ένα σχέδιο το οποίο είχε δημόσια την υποστήριξη του Νταβούτογλου, ο οποίος ωστόσο δεν επέδειξε και καμία σπουδή για την υλοποίησή του.

«Θα περιμένουμε να ωριμάσει το θέμα αυτό», δήλωσε ο πρωθυπουργός, προς μεγάλη δυσαρέσκεια του Ερντογάν, που δεν κρύβει την ανυπομονησία του να εξασφαλίσει τις υπερεξουσίες που έχει βάλει στόχο.

«Αύριο το πρωί, η τουρκική πολιτική θα εισέλθει σε μία περίοδο όπου το προεδρικό σύστημα θα έχει ντε φάκτο εγκαθιδρυθεί», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Φουάτ Κεϊμάν, διευθυντής του Istanbul Policy Center.
Ενώ η αντιπολιτευόμενη εφημερίδα Cumhuriyet χαρακτηρίζει την ανάμειξη του Ερντογάν στις υποθέσεις της κυβέρνησης «επανάσταση στο σεράι», προσθέτοντας ότι ο Νταβούτογλου θα πληρώσει τον λογαριασμό της αναζωπύρωσης της σύγκρουσης με τους Κούρδους και του πολέμου στη Συρία.

«Οποιο και να είναι το πρόσωπο του νέου πρωθυπουργού, είναι σαφές ότι αυτό σημαίνει ότι ο πρόεδρος θα έχει περισσότερες εξουσίες επί της κυβερνήσεως», δήλωσε ο Οζγκούρ Αλτούγκ, οικονομολόγος της BGC στην Κωνσταντινούπολη.