Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

Η εορταστική περίοδος Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς, εκτός των παιδιών, σκόρπιζε πάντα πολλά χαμόγελα σε εφημερίδες και περιοδικά και οι λόγοι είναι προφανείς: η κυκλοφορία τους αυξανόταν γιατί ο κόσμος είχε περισσότερο χρόνο και διάθεση για διάβασμα, ενώ οι σελίδες τους διπλασιάζονταν λόγω της πληθώρας των διαφημιστικών καταχωρήσεων, στις οποίες οι επιχειρήσεις διεκδικούσαν κομμάτι της εμπορικής πίτας ή ευχαριστούσαν το κοινό τους για την εμπιστοσύνη που τους έδειξε τη χρονιά που τελείωνε. Ετσι, τα εορταστικά φύλλα αποτελούσαν απαραίτητο συμπλήρωμα του στρωμένου τραπεζιού, ενώ τα θρησκευτικά διηγήματα διαβάζονταν με μεγάλη προσοχή και συγκρίνονταν με εκείνα των προηγούμενων ετών του ίδιου συγγραφέα. Ο εορταστικός ρυθμός του εντύπου δινόταν από το εξώφυλλο, που έπρεπε να είναι πάντα στο κλίμα των ημερών: ζωγραφικοί πίνακες της Γέννησης, θρησκευτικές απεικονίσεις και σκίτσα με αντίστοιχη θεματολογία, Αϊ-Βασίλης με κόκκινα ή και άσπρα ρούχα, παιδιά σε γιορτινή διάθεση ή πιστές αντιγραφές ξένων περιοδικών. Τέλος, ξεχωρίζει η, σχεδόν ολική, απουσία φωτογραφιών λόγω τεχνικών ανεπαρκειών και ακριβού κόστους. Ομως, ακόμα κι όταν η φωτογραφία αρχίζει, μετά τη δεκαετία του ‘40, να καταλαμβάνει όλο και περισσότερο μέρος του εξωφύλλου, η εορταστική λογική παραμένει αναλλοίωτη. Χρειάζεται να φτάσουμε στο τέλος της δεκαετίας του ‘50 ώστε η θεματολογία των εξωφύλλων να θυμίζει το σήμερα. Η άνθηση του ελληνικού κινηματογράφου και της δισκογραφίας δημιουργεί μέσα σε μια νύχτα σταρ που «χρειάζονται» αντίστοιχα μέσα προβολής. Ετσι, τη θέση των πινάκων ζωγραφικής και των σκίτσων παίρνουν ηθοποιοί, τραγουδιστές και κάθε λογής άνθρωποι του θεάματος. Φωτογραφίζονται μπροστά σε χριστουγεννιάτικα δέντρα, ντύνονται Αγιοβασίληδες, κρατούν ημερολόγια του νέου έτους ή πολύχρωμα πακέτα δώρων, φορούν αστραφτερές τουαλέτες για το πρωτοχρονιάτικο ρεβεγιόν ή χτυπούν τριγωνάκια για τα κάλαντα. Η νέα αυτή θεματολογία των εξωφύλλων καταγράφει τη μετάβαση στην καινούργια εποχή της κατανάλωσης. Το θρησκευτικό στοιχείο υποχωρεί αφήνοντας στη θέση του τα Χριστούγεννα της αφθονίας, της επάρκειας, των όλο και μεγαλύτερων δώρων, παιχνιδιών κ.λπ. Δημοφιλέστερη πρωταγωνίστρια των μεταπολεμικών εξωφύλλων είναι η Αλίκη Βουγιουκλάκη με τα περιοδικά να διεκδικούν γι’ αυτά την καλύτερη φωτογράφιση, την αποκλειστική συνέντευξη, την πιπεράτη δήλωσή της. Ομως, ακόμα και όταν αυτό δεν γίνεται, μόνο η αστραφτερή παρουσία της «εθνικής σταρ» αρκεί για να ανεβάσει την κυκλοφορία, με αποτέλεσμα τις ημέρες αυτές να κυκλοφορούν παράλληλα διαφορετικά περιοδικά με εξώφυλλο τη δημοφιλή πρωταγωνίστρια. Μετά τη δεκαετία του ‘80 παρατηρούμε στα εορταστικά εξώφυλλα την παντελή απουσία θρησκευτικών θεμάτων, τον εμπλουτισμό τους με πρόσωπα εκτός του καλλιτεχνικού χώρου (δημοσιογράφοι, εφήμεροι πρωταγωνιστές της καθημερινότητας, πολιτικοί κ.λπ.), ενώ γίνονται περισσότερο τολμηρά και ευρηματικά. Αυτά μέχρι τα χρόνια της ευμάρειας, γιατί μετά την πρόσφατη οικονομική κρίση τα εορταστικά εξώφυλλα λιγοστεύουν όπως και τα ίδια τα περιοδικά… Εορταστικά διηγήματα χωρίς αίσιο τέλος Στα μέσα του 19ου αιώνα κάνει την εμφάνισή του στον ελληνικό Τύπο ένα νέο είδος διηγήματος, το λεγόμενο εορταστικό, αφού δημοσιεύεται μόνο στις μεγάλες επετείους της Χριστιανοσύνης (Χριστούγεννα, Πάσχα, Φώτα, Αποκριές κ.λπ.). Αρχικά, τα πρώτα κείμενα αποτελούν αντιγραφές ή και μεταφράσεις ξένων συγγραφέων που παρουσιάζουν τους κορυφαίους χριστιανικούς εορτασμούς, αποκλειστικά, μέσα από ηθικοπλαστική και ρομαντική ματιά, αλλά αποκομμένους από την καθημερινότητα των σημερινών ανθρώπων. Η νέα αυτή μορφή διηγήματος ίσως παρέμενε μια ακόμα δυτική επιρροή, αν στα τέλη του 19ου αιώνα δεν εμφανίζονταν στα ελληνικά γράμματα οι Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και Αλέξανδρος Μωραϊτίδης. Οι δύο Σκιαθίτες (και εξάδελφοι) λόγιοι αγνοούν τον δυτικό τρόπο γραφής που υπερτονίζει το γιορτινό κλίμα με τα χαρούμενα πρόσωπα και βλέπουν το μήνυμα των ημερών να φτάνει μέσα από τις καθημερινές κακουχίες του μέσου ανθρώπου. Τα πρώτα αμιγώς ελληνικά εορταστικά διηγήματα δημοσιεύονται στις αρχές της δεκαετίας του 1880 από τον Μωραϊτίδη στις εφημερίδες «Ακρόπολη» και «Εφημερίς», ενώ αμέσως μετά ακολουθεί ο Παπαδιαμάντης που γράφει στις εφημερίδες «Νεολόγος Κωνσταντινουπόλεως», «Αστυ», «Εφημερίδα», «Ακρόπολη» και στα περιοδικά «Παναθήναια» και «Νέο Πνεύμα». Σε αντίθεση με το σήμερα, οι πρωταγωνιστές αυτών των διηγημάτων δεν είναι χορτάτοι αλλά νηστικοί, δεν είναι φτασμένοι αλλά ταπεινοί, δεν είναι μίζεροι αλλά μακάριοι, ενώ σπάνια υπάρχει ευτυχισμένο τέλος. Παρότι με το είδος αυτό ασχολήθηκαν γράφοντας επιφυλλίδες και οι Γεώργιος Βιζυηνός, Ιωάννης Κονδυλάκης, Γρηγόριος Ξενόπουλος, ο ποιητής και στοχαστής Γιώργος Σαραντάτης θα γράψει, με αφοριστική διάθεση, το 1938 στο περιοδικό «Μακεδονικές Ημέρες»: «Υστερα από τον Παπαδιαμάντη δεν φανερώθηκε μήτε ένας σοβαρός θρησκευτικός πεζογράφος». Ειδήσεις Κορωνοϊός: Η… καλή Πρωτοχρονιά, αρχή χαλάρωσης μέτρων Κορωνοϊός – εμβόλιο: Νοσηλεύτρια απαντά για τον «ορό στο φιαλίδιο» – «Εχετε μαύρα μεσάνυχτα» Καλαμάτα: Ιερέας διακόπτει τη λειτουργία και «πετάει έξω» πιστούς που δεν φορούσαν μάσκα! Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

Όταν ο Αϊ-Βασίλης γινόταν εξώφυλλο και ξεπούλαγαν εφημερίδες και περιοδικά

Survivor 4: Έβαλε τα κλάματα ο Τριαντάφυλλος – Τεράστιο «καρφί» από τον Τζέιμς

Εορτολόγιο: Ποιοι γιορτάζουν σήμερα Δευτέρα 25 Ιανουαρίου

Τα σημαντικότερα γεγονότα που έγιναν σαν σήμερα 25 Ιανουαρίου

Σήφης Βαλυράκης: Τι δείχνουν τα πρώτα στοιχεία για το θάνατό του πρώην υπουργού

Τα ζώδια σήμερα Δευτέρα 25 Ιανουαρίου

Μητσοτάκης – Εμβόλιο: Ξεκινάει η έκδοση πιστοποιητικού εμβολιασμού – Σε στρατό και ΕΛΑΣ τα πλεονάζοντα εμβόλια

Μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος: Πρωταρχικός και ουσιαστικός ο ρόλος της Εκκλησίας στην Ελληνική Επανάσταση του 1821

Κορωνοϊός: Τι θα κρίνει την περαιτέρω αποκλιμάκωση των μέτρων – Πώς μπορούν να ανοίξουν τα σχολεία και η εστίαση

Μετά τη συμπαράσταση, τι;

ΚΥΣΕΑ – Είναι οριστικό: Αυξήθηκε κατά 3 μήνες η θητεία στο Στρατό Ξηράς – Ποιοι εξαιρούνται