Μας διδάσκει ότι δεν πρέπει να θεωρούμε την όποια  ευμάρεια ζούμε ως δεδομένη, αλλά μάλλον ως μεγάλη ευτυχία.  Και ότι «Η εκπαίδευση δεν είναι προετοιμασία για τη ζωή: η εκπαίδευση είναι η ίδια η ζωή».

1-Μετά από την θριαμβευτική  πορεία  των βιβλίων σας «Η πλεξούδα”  και «Οι θριαμβεύτριες». Ποια η ανάγκη της συγγραφής του νέου σας βιβλίου με τον  τίτλο «Ο χαρταετός»; Υπάρχει κάποια ιστορία πίσω από την… ιστορία;

Δεν ήταν στις προθέσεις μου να γράψω ξανά για την Ινδία. Ωστόσο, το γράμμα ενός αναγνώστη, σταλμένο λίγο μετά την έκδοση της Πλεξούδας, στάθηκε η έμπνευση γι’ αυτό το βιβλίο. Αυτός ο Γάλλος συνταξιούχος εκπαιδευτικός πήγε στην Ινδία, στο Ραζαστάν, να ιδρύσει ένα σχολείο για τα παιδιά ενός χωριού Ανέγγιχτων. Όταν διάβασε την «Πλεξούδα» μού έγραψε για να μ’ ευχαριστήσει που μίλησα γι’ αυτήν την άγνωστη  κοινότητα και μου έστειλε μια φωτογραφία με τρία κοριτσάκια  στην αυλή του σχολείου μ’ ένα αντίτυπο της «Πλεξούδας» στα χέρια. Αυτή η φωτογραφία με άγγιξε βαθιά. Στο τέλος της επιστολής, ο Ζακ με καλούσε να επισκεφθώ το σχολείο τους. Οι συναντήσεις που έκανα εκεί ήταν πραγματικά  αξέχαστες. Έζησα  δυνατές στιγμές, και όταν επέστρεψα, είχα ήδη κυριευθεί από τη βεβαιότητα ότι έπρεπε να γράψω ένα βιβλίο για αυτό. Έτσι γεννήθηκε ο «Χαραετός».

2-Πώς προέκυψε ο τίτλος του βιβλίου; Και πώς αποτελεί «ομπρέλα» για το περιεχόμενό του;

Η Ζυλιέτ Ζοστ, η εκδότριά μου ήταν που μου πρότεινε να βάλουμε τον τίτλο αυτόν. Ο δικός μου αρχικός τίτλος ήταν «Το Σχολείο της Ελπίδας», αλλά απέπνεε διδακτισμό και ήταν υπερβολικά απλοϊκός.  Μου αρέσει η ιδέα της ανύψωσης, του πετάγματος του χαρταετού, που φυσικά συμβολίζει κατά κάποιον τρόπο  την  παιδική ηλικία, το όνειρο, τη φιλοδοξία για κάτι ανώτερο, πιο όμορφο, καλύτερο.

3-Πόσο καιρό κράτησε η έρευνα ωστε να μπορέσετε να έχετε μία πλήρη εικόνα και να   καταφέρετε να αφουγκραστείτε τις ιδιαιτερότητες και  τις ανάγκες της ηρωίδας σας μέσα απο τις σκουριασμένες  αντιλήψεις και προκαταλήψεις σε μια χώρα όπως η Ινδία;

Πηγαίνω στην Ινδία σχεδόν κάθε χρόνο, έχω οργώσει κυριολεκτικά τη χώρα και έχω συναντήσει πολλούς ανθρώπους σε απάτητες κοινότητες στο πουθενά, όπως αυτή των Μπιλ  στο Ρατζαστάν, αυτή των Ντομ (αυτών που είναι υπεύθυνοι για την καύση των νεκρών), ή ακόμα τις αγροτικές κοινότητες του Ουτάρ Πραντές. Άκουγα τους ανθρώπους εκεί να μου λένε την ιστορία τους ο καθένας, να μου μιλούν για τις συνθήκες διαβίωσής τους. Ο κύριος πρωταγωνιστής του «Χαρταετού» είναι μια γυναίκα της Δύσης, μια Γαλλίδα σαν εμένα, που βρίσκεται στην καρδιά αυτής της ινδικής κοινωνίας που είναι τόσο, μα τόσο διαφορετική, από τη δική μας. Φυσικά η ηρωίδα έχει τις προκαταλήψεις της, αλλά πολύ γρήγορα τις ξεπερνάει. Θα πρέπει πλέον να προσαρμοστεί με τα εκεί δεδομένα, να επανεφεύρει τον ίδιο τον εαυτό της, όπως ακριβώς  κάνω κι εγώ όταν επισκέπτομαι την Ινδία. Κάθε ταξίδι μου εκεί είναι πάντα μια δυνατή εμπειρία, συχνά δύσκολη  αλλά απίστευτα συγκινητική. Τίποτε δεν είναι ποτέ όπως το περιμένει κανείς. Όλα εκεί είναι έντονα, μοναδικά. Είναι μια χώρα που με άλλαξε βαθιά, όπως αλλάζει και τη Λένα στην ιστορία.

4-Τι είναι αυτό που σας συνάρπασε περισσότερο στην ιστορία της Λαλίτα και στο ταξίδι της από τον φόβο στην αυτοπραγμάτωση και στην εξέλιξή της;

Τα παιδιά που συναντώ στην Ινδία με συγκινούν βαθιά. Όπως η Λαλίτα, όλα κουβαλούν μέσα τους την ορμή και την ελπίδα της παιδικής ηλικίας. Όπως είπε ο Ζακ Πρεβέρ, ο μεγάλος Γάλλος ποιητής, «τα παιδιά έχουν τα πάντα, εκτός από αυτά που τους στερούν». Το να τους στερείς την εκπαίδευση, την παιδεία,  ισοδυναμεί με στέρηση της ίδια της ελευθερίας και του μέλλοντος αυτού καθαυτού. Αυτό είναι λίαν αποκαρδιωτικό και εντελώς απαράδεκτο. Γνώρισα υπέροχα παιδιά στην Ινδία, θαρραλέα, έξυπνα, ταλαντούχα, που μου έδωσαν έμπνευση.

Στα γυρίσματα της ταινίας «La Tresse» που ετοίμασα το σενάριο για τον κινηματογράφο, οργάνωσα ένα κάστινγκ σε διάφορες περιοχές για να βρω ένα κορίτσι για τον ρόλο της Λαλίτα. Τελικά βρήκα ένα δεκάχρονο κορίτσι, ένα πλάσμα σχεδόν πρωτόγονο, που δεν ήξερε ούτε να διαβάζει, ούτε να γράφει, που ζητιάνευε  για λίγο φαγητό και κοιμόταν σε ένα πεζοδρόμιο στο Δελχί. Μου αποκαλύφθηκε ένα απίστευτο ταλέντο στη διάρκεια των οντισιόν που κάναμε. Από τότε που αρχίσαμε τα γυρίσματα, το κορίτσι αυτό ζει πια σε ένα σπίτι που προορίζεται για παιδιά του δρόμου και μπόρεσε να πάει και στο σχολείο. Τώρα ξέρει να διαβάζει και να γράφει θαυμάσια, δείχνει μεγάλη δίψα για μάθηση, κι έχει επιτέλους ένα μέλλον μπροστά της! Από όλα όσα έχω κάνει στη ζωή μου, αυτό είναι που με κάνει πιο υπερήφανη – αλλά φυσικά, δεν είναι παρά μια σταγόνα στον ωκεανό, γιατί σκέφτομαι όλα τα άλλα παιδιά που δεν είχαν μια τέτοια τύχη, που δεν θα πάνε ποτέ στο σχολείο.

5-Η λογοτεχνία είναι αντίδοτο στη βία και στην πατριαρχική δομή της κοινωνίας; Είναι ικανή να ανοίξει τα μυαλά;

Πιστεύω ότι τα λόγια είναι ισχυρά και έχουν δύναμη. Φυσικά, είναι απατηλό να πιστεύουμε ότι θα αλλάξουμε τον κόσμο μέσα από τα βιβλία, αλλά νομίζω ότι το διάβασμα μπορεί να ανοίξει το πνεύμα, και μερικές φορές τα βιβλία μπορεί και να μας εμπνεύσουν να αναλάβουμε δράση. Κάποιες αναγνώσεις μάλιστα, μπορούν να αλλάξουν μια ζωή. Σκέφτομαι συχνά εκείνο το παραμύθι για  το μικρό κολιμπρί που προσπαθεί, με τις μικροσκοπικές σταγόνες νερού που κρατάει στο ράμφος του, να σβήσει μια φωτιά. Δεν έχει την ψευδαίσθηση ότι θα τα καταφέρει, αλλά καταβάλλει τη δική του προσπάθεια, έστω πενιχρή. Κάθε χειρονομία μετράει, μεγάλη ή μικρή, είμαι απόλυτα πεπεισμένη γι᾽αυτό.

6-Ποια ηχηρά μηνύματα θέλετε να εισπράξει ο αναγνώστης σας μέσα από αυτό το συγκινητικό μα συνάμα τόσο  ρεαλιστικό  βιβλίο;

Έγραψα αυτό το βιβλίο ως έναν φόρο τιμής στην εκπαίδευση. Η μητέρα μου είναι δασκάλα και εγώ μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον εκπαιδευτικών. Τρέφω βαθύ σεβασμό για το έργο που επιτελούν οι εκπαιδευτικοί και που είναι θεμελιώδης στις κοινωνίες μας. Σήμερα ανησυχώ εξαιρετικά για τις πολυάριθμες απειλές και τις επιθέσεις που γίνονται εναντίον εκπαιδευτικών στη χώρα μου, τη Γαλλία. Δεν τους σεβόμαστε πλέον και κινδυνεύουν. Τι συμβαίνει σε μια κοινωνία της οποίας η εκπαίδευση απειλείται κατ᾽αυτόν τον τρόπο; Λησμονήσαμε, άραγε, ότι η εκπαίδευση είναι μια ευκαιρία, ένας θησαυρός που πρέπει να τον διαφυλάξουμε πάση θυσία; Θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό να το τονίσω αυτό και να το επαναλάβω, μέσα από αυτήν την ιστορία.

7-Γιατί η Λένα φεύγοντας από την Ινδία νιώθει ότι δεν βρήκε πουθενά την θέση της; Τελικά η ζωή μας εξαρτάται από τις επιλογές που κάνουμε ή υπακούμε στη μοίρα, έχοντας την αυταπάτη πως εμείς ορίζουμε τις στιγμές που ζούμε;

Θεωρώ ότι η ζωή μας διαμορφώνεται από τις επιλογές που εμείς οι ίδιοι κάνουμε. Πιστεύω στη δουλειά, στην προσπάθεια, στην υπομονή, στην καλοσύνη. Η Λένα είναι παγιδευμένη ανάμεσα σε δύο πολιτισμούς, ανάμεσα σε δύο κοινωνίες. Βρήκε τελικά τη θέση της στην κοινωνία ως δασκάλα, αλλά η τραγωδία που βίωσε στη συνέχεια την κάνει να αμφιταλαντεύεται. Οι περιστάσεις θα την ωθήσουν να ανακαλύψει ξανά τον εαυτό της. Θα αποδειχθεί ωστόσο ανθεκτική. Βοηθώντας τους άλλους, θα σώσει τον εαυτό της. Σημασία δεν έχει τόσο η τραγωδία που της συμβαίνει, αλλά πὠς θα την αντιμετωπίσει, πώς θα τη μεταμορφώσει σε κάτι θετικό. Είμαι εμμονική με την έννοια της ανθεκτικότητας, η οποία  είναι μια ιδιότητα που την διερευνώ σε κάθε χαρακτήρα του βιβλίου μου, σε αυτό το μυθιστόρημα, αλλά και στους ανθρώπους γύρω μου.

8-Πού στεκόμαστε ως γυναίκες και ως πολίτες του κόσμου τον 21ο αιώνα; 

Για τις γυναίκες ο δρόμος είναι ακόμη πολύ μακρύς. Έχουν ακόμη  μια μεγάλη διαδρομή να διανύσουν.  Σε όλες τις χώρες του κόσμου, χωρίς καμία εξαίρεση, οι γυναίκες εξακολουθούν να υφίστανται διακρίσεις, ανισότητα, σωματική, σεξουαλική, λεκτική, κοινωνική, νομική βία… Η λίστα είναι εξαιρετικά μακριά και όλα τα βιβλία του κόσμου δεν θα ήταν αρκετά για να την καταγγείλλουν και να την στηλιτεύσουν. Θα συνεχίσω όμως, μέσω της γραφής, να καταγγέλλω αυτές τις αδικίες και να ελπίζω σε έναν καλύτερο κόσμο, για τη γενιά των κοριτσιών μας και για  όλες τις γενιές κοριτσιών που θα τη  διαδεχθούν. Σαν ένα μικρό κολιμπρί που συνεχίζει να κουβαλάει στο ράμφος του τη σωτήρια  σταγόνα του νερού. Θέλω να ολοκληρώσω με αυτή τη φράση του Stendhal:

«Η αποδοχή των γυναικών στην τέλεια ισότητα θα ήταν το πιο σίγουρο σημάδι του πολιτισμού και θα διπλασίαζε τις διανοητικές δυνάμεις της ανθρώπινης φυλής».

Θέλω να συνεχίσω να μάχομαι ώστε αυτή η ισότητα γίνει κάποτε πραγματικότητα.