Οι κάλπες ανοίγουν για πρώτη φορά την άνοιξη του 1844 και η πρωτόγνωρη για τη χώρα διαδικασία κρατά σε κάποιες περιοχές έξι ολόκληρους μήνες… Ο λόγος είναι συνδυασμός απειρίας κράτους και πολιτών έναντι της εκλογικής διαδικασίας, πολιτικές σκοπιμότητες αλλά και κενά του εκλογικού νόμου, ο οποίος π.χ., ενώ αναφέρει πως οι εκλογές πρέπει να ολοκληρωθούν μέσα σε οκτώ ημέρες, δεν διευκρινίζει αν αυτό ισχύει για όλη την επικράτεια.

Αποτέλεσμα; Χάος, αφού κάθε περιφέρεια ψηφίζει όποτε βολεύεται εκείνη ή όταν το «πάνω χέρι» στην περιοχή παίρνει η παράταξη που μπορεί να επηρεάσει ψηφοφόρους και αποτελέσματα. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στο μεγαλύτερο τμήμα της χώρας οι εκλογές γίνονται Μάιο και Ιούνιο, στην Αθήνα τέλη Ιουλίου με αρχές Αυγούστου, ενώ σε άλλες περιοχές η ψηφοφορία συνεχίζεται μέχρι τέλη Σεπτεμβρίου…

Οι πρώτες αυτές εκλογές διεξάγονται με ένα ιδιόμορφο εκλογικό σύστημα που μένει στην ιστορία ως «εκλεκτικό»: Ανά 10.000 κατοίκους εκλέγεται ένας βουλευτής, με ανώτερο αριθμό τους τέσσερις, Υδρα, Σπέτσες και «οι εν Ελλάδι Ψαριανοί» εκλέγουν προνομιακά τρεις, δύο και δύο βουλευτές αντίστοιχα, ενώ, τέλος, έναν εκλέγει το Πανεπιστήμιο Αθηνών… Βάσει διατάξεων του εκλογικού νόμου, οι εκλογές διεξάγονται κάθε τρία χρόνια, δικαίωμα εκλέγειν έχουν αποκλειστικά άνδρες άνω των 25 ετών και εκλέγεσθαι άνδρες άνω των 30 ετών, η ψηφοφορία είναι καθολική, άμεση και μυστική, ενώ διεξάγεται στη μεγαλύτερη εκκλησία του δήμου.

Ενδεικτικό του καθοριστικού ρόλου του ξένου παράγοντα στη δημιουργία του νεοελληνικού κράτους αποτελούν οι ονομασίες των τριών πρώτων μεγάλων κομμάτων που δημιουργούνται: Ρωσικό, γαλλικό και αγγλικό, με αρχηγούς τους Ανδρέα Μεταξά, Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και Ιωάννη Κωλέττη αντίστοιχα. Οπως είναι φυσικό, η εξάμηνη… εγκυμοσύνη της κάλπης αποτελεί κατ’ ουσίαν μια παρατεταμένη εκλογική περίοδο, με ό,τι αυτό συνοδεύει τη λέξη: Πολιτικό θερμόμετρο στα ύψη, υποσχέσεις, ρουσφέτια, νοθεία, επεισόδια μέχρι και στρατιωτικές συγκρούσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι εκλογές ξεκινούν με πρωθυπουργό τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, ενώ o Ιωάννης Κωλέττης γίνεται ο πρώτος κοινοβουλευτικός πρωθυπουργός της Ελλάδας ενώ η εκλογική διαδικασία συνεχίζεται έναν ακόμα μήνα.

Η κατάσταση δεν καλυτερεύει στις επόμενες εκλογικές μάχες του 19ου αιώνα, αφού πρακτικές, όπως κομματάρχες, νοθεία, ρουσφέτια κ.λπ., που στρεβλώνουν την εκλογική διαδικασία, παγιώνονται, «χτίζοντας», έτσι, την πελατειακή σχέση μεταξύ πολίτη-κράτους, που διατηρείται μέχρι σήμερα. Καθοριστικός κρίκος σε αυτήν την αλυσίδα είναι ο ρόλος του κομματάρχη. Στην επαρχία, που το ταξίδι στην πρωτεύουσα του νομού αποτελεί όνειρο ζωής, ο τελευταίος εκτελεί χρέη δημοσίου λειτουργού, υπηρετώντας όμως αποκλειστικά το συμφέρον του τοπικού βουλευτή και όχι το κοινό καλό. Ο κομματάρχης αναλαμβάνει ρόλο «βοσκού» των ψηφοφόρων και, όπως λέγεται χαρακτηριστικά, ευκολότερα φεύγει ο τράγος από το μαντρί, παρά ο «σταμπαρισμένος» ψηφοφόρος από την παράταξη…

Διαπλοκή, «δωράκια» και νοθεία

Η διαπλοκή επιτυγχάνεται με πλάγιους τρόπους, όπως υποσχέσεις, τακτοποιήσεις σχέσεων με το Δημόσιο ή κουμπαριές υποψηφίων με οικογένειες που διαθέτουν μεγάλο σόι ή επιρροή. Μέρος της προεκλογικής εκστρατείας αποτελούν τα «δωράκια» στους ψηφοφόρους που φτάνουν στην περιφέρεια έναν μήνα πριν από τις εκλογές, η υποδαύλιση του πολιτικού φανατισμού και τα αντίπαλα καφενεία.

Η νοθεία αποτελεί την άλλη μεγάλη πληγή της εκλογικής διαδικασίας τον 19ο αιώνα και επιτυγχάνεται με διάφορους τρόπους. Αρχικά από τον ίδιο τον εκλογικό νόμο, που αξιώνει από έναν κατά 90% αναλφάβητο λαό να γράφει στο ψηφοδέλτιο το όνομα του εκλεκτού του υποψηφίου. Αν σκεφτούμε ότι μέχρι πρόσφατα το Ελληνικό Δημόσιο δεν γνώριζε ποιοι έχουν αποβιώσει εξακολουθώντας να πληρώνει τις συντάξεις τους, φανταστείτε κατά πόσο μπορεί να ελέγξει τότε ποιοι έχουν δικαίωμα ψήφου ή είναι διπλοψηφίσαντες.

Ο εκλογικός νόμος αναφέρει πως η διαλογή ψήφων γίνεται στην πρωτεύουσα κάθε επαρχίας, όπου μεταφέρονται σφραγισμένες οι κάλπες, αλλά στην πορεία αυτές χάνονται, σπάνε, αλλάζουν στον δρόμο ή φτάνοντας στον προορισμό τους συναντούν πλήθος διαμαρτυριών. Σπάσιμό τους -λόγω του νόμου συστολής των στερεών σωμάτων…- και λιμάρισμα σφραγίδων -λόγω κακής μεταφοράς- είναι μόνο κάποιοι από τους λόγους ενστάσεων και των αστείων δικαιολογιών της νοθείας.

Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα ένστασης στις εκλογές του 1868: «Κατά την διαληφθείσαν νύκτα, παρέμειναν εντός του εκλογικού τμήματος ένα μέλος της εφορευτικής επιτροπής μετά ενός κομματάρχου και μετά μέρους της φρουράς. Ηκούοντο δε εντός του καταστήματος της ψηφοφορίας ασυνήθεις θόρυβοι και τεχνουργικοί γδούποι. Την πρωίαν δε οι φρουροί ώφθησαν αλλάσσοντες λίρας στερλίνας». Η συντριπτική πλειονότητα των ενστάσεων πέφτει στο κενό, αφού την έλλειψη Εκλογοδικείου καλύπτουν βουλευτικές επιτροπές, που καλούνται να ερευνήσουν ενστάσεις που στρέφονται εναντίον τους…

Εκλογές 2023

Εκλογές 2023: Πού ψηφίζω – Βρείτε εύκολα online το εκλογικό σας κέντρο

Εκλογές 2023: Όλες οι ειδήσεις, οι δημοσκοπήσεις, τα αποτελέσματα των εκλογών & τα exit polls

Εκλογές; 2023: Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για την διαδικασία και την τσέπη σας 

Εκλογές 2023: Δείτε live τον διαδραστικό χάρτη με όλα τα αποτελέσματα